Domosdoshmëria e dialogut ndërfetar

Hyrje

Sot, njerëzit diskutojnë për shumë tema siç janë rreziku i luftës dhe konfliktet e shpeshta, ndotja e ujit dhe e ajrit, uria, gërryerja gjithnjë e më shumë e vlerave morale dhe të tjera në këtë fushë. Si rrjedhim, shumë çështje të tjera kanë dalë në pah, ndër të cilat mund të përmendim paqen, lumturinë, ekologjinë, drejtësinë, tolerancën dhe dialogun. Fatkeqësisht, pavarësisht nga disa masa shpresëdhënëse që janë marrë, ata që duhet t'u japin zgjidhje këtyre problemeve tentojnë të gjejnë mënyra të tjera për të mposhtur dhe zotëruar natyrën dhe për të prodhuar më shumë armë vdekjeprurëse. Një material i ndyrë është përhapur nëpërmjet mjeteve të komunikimit masiv dhe veçanërisht përmes internetit.

Në rrënjë të problemit qëndron botëkuptimi materialist që veçmas e kufizon ndikimin e fesë në jetën e sotshme shoqërore. Si rezultat, është prishur balanca mes njerëzimit dhe natyrës dhe brenda individëve burrë e grua. Vetëm një numër i vogël njerëzish duket se e kuptojnë që paqja me natyrën dhe harmonia shoqërore midis tyre dhe brenda individëve mund të vijë vetëm kur të jenë përputhur botët materiale dhe shpirtërore. Paqja me natyrën, paqja dhe drejtësia në shoqëri dhe integriteti personal janë të mundura kur dikush është në paqe me Qiellin.

Feja pajton kundërshtitë që duket se janë përjashtuese të ndërsjella të tilla si, fe-shkencë, kjo botë-bota tjetër, natyra-librat hyjnorë, materiale-shpirtërore dhe shpirt-trup. Feja mund të drejtojë mbrojtjen kundër rrënimit të shkaktuar nga materializmi shkencor duke e vënë shkencën në vendin e duhur dhe duke i dhënë fund konfliktit të kahershëm midis kombeve dhe popujve. Shkencat natyrore të cilat duhet të luajnë një rol të rëndësishëm në drejtimin e njerëzve nga Zoti, janë bërë një shkak i mosbesimit në një shkallë të panjohur më parë. Ngaqë Perëndimi është bërë baza kryesore e këtij mosbesimi dhe sepse krishtërimi është feja më e ndikuar nga kjo, dialogu mes myslimanëve dhe të krishterëve është i domosdoshëm.

Qëllimi i dialogut midis feve botërore nuk është thjesht për të shkatërruar materializmin shkencor dhe botëkuptimin rrënues materialist, por sepse natyra e vërtetë e fesë e kërkon këtë dialog. Hebraizmi, krishtërimi, Islami, madje edhe hinduizmi dhe fetë e tjera botërore, pranojnë të njëjtin burim për vete dhe, duke përfshirë dhe budizmin, kanë të njëjtin qëllim. Si një mysliman, unë i pranoj të gjithë profetët dhe librat e sjellë përgjatë historisë për popuj të ndryshëm dhe e vlerësoj besimin në to si një parim esencial të të qenit mysliman. Një mysliman është një ndjekës i vërtetë i Ibrahimit, Musait, Davudit, Isait dhe të gjithë profetëve të tjerë. Mosbesimi në një profet apo libër të shenjtë do të thotë që dikush nuk është mysliman. Kështu ne pranojmë tërësinë dhe unitetin thelbësor të fesë që është një simfoni e bekimeve dhe mëshirës së Zotit dhe universalitetin e besimit në fe. Prandaj feja është një sistem besimi që ngërthen të gjitha rrymat dhe të gjitha bindjet, një rrugë që e sjell gjithsecilin bashkërisht në vëllazëri.

Të pavëmendshëm ndaj mënyrës se si ithtarët e tyre e zbatojnë besimin në jetët e përditshme, vlerat e pranuara përgjithësisht siç janë dashuria, respekti, toleranca, mirëkuptimi, mëshira, të drejtat humane, paqja, vëllazëria dhe liria lartësohen nga feja. Shumë prej tyre janë në përputhje me përparësinë që kanë në mesazhet e sjella nga Moisiu, Jezusi dhe Muhamedi si edhe në mesazhet e Budës dhe madje të Zarathustrës, Lao-Tzu, Konfucit dhe të dijetarëve hindu.

Ne kemi një traditë profetike të dokumentuar pothuajse plotësisht në literaturën e haditheve që Isai (Jezusi) do të rikthehet kur fundi i botës të jetë afër. Ne nuk e dimë nëse ai do të shfaqet në të vërtetë fizikisht, por ajo që ne kuptojmë, është se afër fundit të kohës, vlerat si dashuria, paqja, vëllazëria, mirëkuptimi, altruizmi, mëshira dhe pastrimi shpirtëror do të kenë përparësi, siç ishte gjatë periudhës së profetësisë së Isait. Për më tepër, sepse Isai ishte dërguar për hebrenjtë dhe sepse të gjithë profetët hebrenj i lartësuan këto vlera, është e nevojshme vendosja e një dialogu me hebrenjtë si edhe një bashkëpunim dhe marrëdhënie e ngushtë mes Islamit, Krishterimit dhe Hebraizmit.

Ka shumë pika të përbashkëta për dialog midis myslimanëve të sinqertë, krishterëve dhe hebrenjve. Siç është vënë në dukje nga Majkëll Vishgrod, një profesor amerikan i filozofisë, ashtu siç janë shumë arsye teorike dhe bindjeje që myslimanët dhe hebrenjtë të bashkëpunojnë me njëri-tjetrin, po ashtu janë edhe për hebrenjtë dhe të krishterët. [8] Për më tepër, bota islame ka konkretisht dhe historikisht një dëshmi pozitive të lidhjeve me hebrenjtë. Për ta nuk ka pasur diskriminim, holokaust, gjenocid apo mohim të të drejtave themelore njerëzore. Përkundrazi, hebrenjtë gjithmonë kanë qenë të mirëpritur në kohët e vështira, siç ndodhi kur Perandoria Otomane i pranoi në gjirin e saj pas dëbimit të tyre nga Andaluzia.

Vështirësitë e Myslimanëve në Dialog

Krishterët, hebrenjtë dhe të tjerët mund të përballen me vështirësitë e brendshme për dialogun. Unë dua të bëj një përshkrim të shkurtër të shkaqeve që i bëjnë myslimanët ta kenë shumë të vështirë vendosjen e dialogut. Janë të njëjtat arsye përgjegjëse për keqkuptimin e Islamit në ditët e sotme.

Sipas Fullerit dhe Lesserit, vetëm në shekullin e fundit janë vrarë nga fuqitë perëndimore më shumë myslimanë se ç'janë vrarë të krishterë nga myslimanët gjatë gjithë historisë. [9] Shumë myslimanë tentojnë të nxjerrin përfundime të përgjithshme dhe besojnë që politikat perëndimore janë planifikuar për të dobësuar fuqinë islame. Kjo eksperiencë historike madje i shtyn myslimanët e vetëdijshëm dhe të shkolluar të besojnë që Perëndimi është duke vazhduar agresionin e tij sistematik mijëvjeçar kundër Islamit dhe, ç'është më e keqja, me metoda më të sofistikuara. Për pasojë, thirrja e kishës për dialog përballet me dyshime të mëdha.

Përveç kësaj, bota islame hyri në shek. XX nën dominimin e drejtpërdrejtë apo të tërthortë të Europës. Perandoria Osmane, mbrojtësja dhe përfaqësuesja më e madhe e kësaj bote, u shkatërrua si rezultat i sulmeve europiane. Turqia i ndoqi me interes të madh luftërat e popujve islamë kundër pushtimeve të huaja. Për më tepër, konfliktet e brendshme në Turqi më 1950 ndërmjet Partisë Demokratike dhe Partisë Popullore çuan në shikimin e Islamit nga konservatorët dhe disa intelektualë si një sistem politik dhe një ideologji konflikti dhe reaksioni më tepër se një fe e drejtuar para së gjithash në zemrën, shpirtin dhe mendjen e tyre. Perceptimi i Islamit në shumë vende islame ku përfshihet dhe Turqia, si një ideologji partiake, kontribuoi për këtë përshtypje. Dhe, si rezultat, laicistët dhe të tjerët filluan t'i shohin me dyshim të gjithë myslimanët dhe veprimtaritë islame.

Islami, edhe pse është parë si një ideologji politike, ka qenë forca më e madhe në luftërat e myslimanëve për pavarësi. Prandaj është identifikuar si një ideologji e pavarësisë. Ideologjia kujdeset për ndarjen, ndërsa fe do të thotë ndriçim i mendjes së bashku me besim, kënaqësi dhe, paqe për zemrën, ndjeshmëri në koshiencë dhe perceptim nëpërmjet eksperiencave reale. Me natyrën e saj të vërtetë, feja shtie tek njerëzit virtyte të tilla esenciale si besimi, dashuria, mëshira dhe dhembshuria. Reduktimi i fesë në një ideologji të ashpër politike dhe në një ideologji masash për pavarësi, ka ngritur muret midis Islamit dhe Perëndimit dhe ka bërë që Islami të jetë i keqkuptuar.

Portretizimi historik i Krishtërimit për Islamin ka dobësuar gjithashtu kurajën e myslimanëve në lidhje me dialogun ndërfetar. Krishterët për shekuj me radhë kanë deklaruar që Islami është një version i papërpunuar dhe i shtrembëruar i hebraizmit dhe krishterimit dhe Profeti konsiderohet një mashtrues i zakonshëm ose mendjemprehtë, një antikrisht ose një idhull i adhuruar nga myslimanët. Madje librat e ditëve të sotme e kanë prezantuar atë si një njeri me ide të çuditshme që besonte të kishte sukses me çdo çmim dhe që përdorte çdo metodë për ta arritur atë.

Dialogu Është Një Domosdoshmëri

Dialogu ndërfetar është sot një domosdoshmëri dhe hapi i parë në vendosjen e tij është harrimi i së kaluarës, injorimi i argumenteve polemizuese dhe dhënia përparësi pikave të përbashkëta, të cilat janë më të shumta se polemikat. Në perëndim, mund të shihet një ndryshim në qëndrimin ndaj Islamit i disa intelektualëve dhe klerikëve. Unë mund të përmend në veçanti Masinjonin, që i referohet Islamit me shprehjen "Besimi i Abrahamit rilindi me Muhamedin." Ai besonte që Islami ka mision pozitiv, pothuajse profetik në botën postkrishtere, sepse "Islami është një fe e besimit. Nuk është një fe e besimit natyror në Zotin e filozofëve, por është besim në Zot nga Abrahami, nga Isaku dhe Ismaili, besim në Zotin tonë. Islami është një mister i madh i Vullnetit Hyjnor." Ai besonte në autorësinë hyjnore të Kuranit dhe në profetësinë e Muhamedit. [10]

Perspektiva e Perëndimit për Profetin tonë gjithashtu është zbutur. Së bashku me klerikët e krishterë dhe fetarët, shumë mendimtarë perëndimorë përbri Masinjonit, si Charles J. Ledit, Y. Moubarac, Irene-M. Dalmais, L. Gardet, Norman Daniel, Michel Lelong, H. Maurier, Olivier Lacombe dhe Tomas Merton shprehen ngrohtësisht për Islamin dhe Profetin tonë dhe mbështesin thirrjen për dialog.

Gjithashtu, ajo që është thënë në deklaratën përfundimtare të Koncilit II të Vatikanit, që filloi procesin e dialogut, nuk mund të injorohet. Kjo do të thotë që qëndrimi i Kishës Katolike për Islamin tashmë ka ndryshuar. Në fazën e dytë të Koncilit, Papa Pauli VI deklaroi:

Në njërën anë, Kisha Katolike është duke vështruar më larg, përtej horizonteve të Krishtërimit. Ajo po kthehet drejt feve të tjera që ruajnë konceptin dhe kuptimin e Zotit si të Vetëm, Transcendental, Krijues, Sundimtar i Fatit dhe Njohjes. Ato fe e adhurojnë Zotin me sinqeritet, me aksione të përshpirtshme.

Ai gjithashtu tregoi që Kisha Katolike miraton aspektet e mira, të vërteta dhe humane të këtyre feve:

Kisha riafirmon për ta që në shoqërinë moderne me qëllim që të ruhet kuptimi i fesë dhe robëria ndaj Zotit - një domosdoshmëri dhe nevojë për civilizimin e vërtetë - Kisha vetë është duke zënë vendin e saj si një avokate e vendosur e të drejtave të Zotit për njerëzit.

Në përfundim, në deklaratën me shkrim të titulluar "Deklaratë në lidhje me marrëdhëniet e Kishës me fetë jo të krishtera," që ishte pranuar në Koncil, thuhej:

Në botën tonë që është bërë më e vogël dhe në të cilën marrëdhëniet janë bërë më të ngushta, popujt janë duke pritur përgjigje nga fetë në lidhje me enigmat e mistershme në natyrën njerëzore që i kthejnë përmbys zemrat e tyre. Çfarë është njeriu? Cili është kuptimi dhe qëllimi i jetës? Çfarë është mirësia dhe shpërblimi, çfarë është mëkati? Cili është burimi dhe arsyeja e vuajtjeve? Çfarë është udha e lumturisë së vërtetë? Çfarë është vdekja, cila është domethënia e gjykimit pas vdekjes dhe marrja e fryteve të asaj që dikush ka bërë në tokë? Cili është misteri që rrethon fillimin dhe fundin e ekzistencës?

Pas deklarimit që fetë e ndryshme të përpiqen t'u japin përgjigje këtyre pyetjeve me mënyrat e tyre dhe që Kisha nuk i mohon krejtësisht vlerat e feve të tjera, Koncili i inkurajon krishterët të dialogojnë me pjesëtarët e feve të tjera:

Kisha inkurajon bijtë e saj së bashku me besimtarët dhe ata që jetojnë si të krishterë, të bëjnë të njohur dhe të mbështesin me kujdes, dhembshuri, dialog dhe bashkëpunim ata që ndjekin fetë e tjera dhe t'i nxisin për të shfaqur vlerat e tyre shpirtërore, morale dhe social-kulturore. [11]

Një moment tjetër i rëndësishëm është që Papa Gjon Pali II përfshin në Kapërcimin e pragut të shpresës së tij që (pavarësisht neglizhencës dhe shkujdesjes së myslimanëve), ende myslimanët adhurojnë në mënyrën më të mirë dhe më të kujdesshme. Ai u kujton lexuesve të tij që, në këtë pikë, krishterët duhet t'i marrin myslimanët si shembullin e tyre.

Për më tepër, rezistenca e Islamit ndaj ideologjive materialiste dhe roli i tij i rëndësishëm në botën moderne ka habitur shumë vëzhgues perëndimorë. Vëzhgimet e E. H. Jurji janë shumë domethënëse:

Me vetënderimin, vetëmbrojtjen dhe zellin realist në luftën për solidaritet kundër racizmit dhe ideologjive marksiste, në denoncimin e fuqishëm të shfrytëzimit, si në predikimin e mesazhit të tij në një mënyrë të ndryshueshme, duke përgjakur njerëzimin, Islami përballet me botën moderne me një mision me sens të veçantë. I paçoroditur dhe i pashkatërruar nga një turmë me pandjeshmëri teologjike, i pagroposur nën peshën e rëndë të dogmës, ky sens i misionit e merr fuqinë e tij nga një bindje e plotë në relevancën e Islamit. [12]

Myslimanët dhe Perëndimi kanë luftuar me njëri-tjetrin për pothuajse 1400 vjet. Nga perspektiva e Perëndimit, Islami ka kërcënuar dhe hapur shumë nga dyert e saj, fakt që nuk është harruar. Prandaj, fakti që kjo luftë është duke i shpënë myslimanët në kundërshtimin dhe zemërimin e Perëndimit, do të thotë që kurrë nuk do të jetë në dobi të Islamit ose myslimanëve. Teknologjia e avancuar e komunikimit dhe modernizimi i transportit e kanë kthyer botën në një fshat global ku çdo marrëdhënie është interaktive. Perëndimi nuk mund ta zhdukë Islamin nga territoret e tij dhe, armatat e myslimanëve nuk mund të marshojnë gjatë në Perëndim.

Për më tepër, ashtu si kjo botë është bërë edhe më globale, të dy krahët ndjejnë nevojën për një marrëdhënie të ndërsjelltë. Perëndimi ka epërsi shkencore, teknologjike, ekonomike dhe ushtarake. Ndonëse Islami zotëron faktorë më të rëndësishëm dhe vitalë, sepse ashtu siç përfaqësohet nga Kurani dhe Suneti, ruan freskinë e besimtarëve të tij, esencën shpirtërore, punët e mira dhe, moralitetin që ka shpalosur gjatë katërmbëdhjetë shekujve të fundit. Përveç kësaj, Islami ka potencialin për t'u dhënë frymë dhe jetë myslimanëve të topitur për shekuj, si edhe shumë popujve të tjerë të zhytur në moçalin e materializmit.

Ashtu si feja nuk i ka shpëtuar akoma sulmit të ashpër të mosbesimit bazuar në shkencën dhe filozofinë, askush nuk mund të garantojë që kjo stuhi nuk do të jetë edhe më e fuqishme në të ardhmen. Këta dhe shumë faktorë të tjerë nuk i lejojnë myslimanët që ta vështrojnë dhe paraqesin Islamin thjesht si një ideologji politike ose si një sistem ekonomik. Po ashtu, nuk i lejon myslimanët ta shqyrtojnë Perëndimin, krishtërimin, hebraizmin, madje dhe fetë e tjera të mëdha si budizmin nga një perspektivë historike dhe të përcaktojnë në përputhje me këtë qëndrimin e tyre. Kur ata që e kanë adoptuar Islamin si një ideologji politike më shumë se një fe me sensin dhe funksionin e vërtetë të saj, rishikojnë aktivitetet dhe qëndrimet e tyre të vetëshpallura islamike, veçanërisht ato politike, do të zbulojnë që forca shtytëse është përgjithësisht personale ose zemërim nacionalist, armiqësi dhe motive të ngjashme.

Nëse kjo është çështja, ne mund ta pranojmë Islamin dhe të adoptojmë një qëndrim islamik, si pikën fundamentale të nisjes për aksion, më tepër se situatën ekzistuese shtypëse. Profeti i përkufizon myslimanët e vërtetë si ata që nuk dëmtojnë askënd me fjalët dhe veprimet e tyre dhe që janë përfaqësuesit më të besueshëm të paqes universale. Myslimanët shtegtojnë ngado me këtë ndjenjë sublime që ata e mbajnë gjallë thellë në shpirtrat e tyre. Në kundërshtim me mundimet dhe vuajtjet e shkaktuara, ata janë kujtuar si simbole të sigurisë dhe qetësisë. Në sytë e tyre, nuk ka ndryshim ndërmjet dhunës fizike dhe asaj verbale, siç është përgojimi, akuzat e rreme, fyerja dhe përqeshja.

Pika jonë nisëse mund të ketë një bazë islame. Myslimanët nuk mund të veprojnë jashtë anësisë ideologjike ose politike dhe prandaj veshin petkun e Islamit ose përfaqësojnë më pak dëshirat se idetë. Nëse ne mund ta kapërcejmë këtë tendencë, do të bëhet i njohur imazhi i vërtetë i Islamit. Aktualisht, imazhi i shtrembëruar i Islamit që vjen nga shpërdorimi i tij nga myslimanët dhe jomyslimanët për qëllimet e tyre, alarmon myslimanët dhe jomyslimanët.

Sidney Griffith vë në dukje një fakt të rëndësishëm se si Perëndimi e vështron Islamin: Në universitetet amerikane, Islami nuk trajtohet si një fe në fakultetet teologjike, por si një sistem politik në shkencat politike ose në departamentet e marrëdhënieve ndërkombëtare. Një konceptim i tillë gjithashtu gjendet midis segmenteve perëndimorë në botën islame dhe joislame në Azi dhe Afrikë. Në mënyrë mjaft të çuditshme, shumë grupime që e kanë nxjerrë veten në pah nën flamurin e Islamit e eksportojnë dhe në të vërtetë e forcojnë këtë imazh. [13]

Thirrja Universale e Islamit për Dialog

Përpara katërmbëdhjetë shekujsh, Islami bëri thirrjen më të madhe ekumenikale që bota kishte parë ndonjëherë. Kurani thirri Popullin e Librit: [14]

“Thuaju (o i dërguar): "O ithtarët e librit! Ejani të biem në një fjalë të përbashkët mes nesh dhe jush: se do të adhurojmë vetëm Zotin, se nuk do t’i shoqërojmë Atij asgjë (në adhurim) dhe se nuk do ta konsiderojmë njëri-tjetrin zotër në vend të Allahut." Nëse ata nuk pranojnë, atëherë thuaju: "Dëshmoni që ne jemi myslimanë (i jemi nënshtruar vullnetit të Zotit)." (Kuran, 3:64)

Kjo thirrje që vinte në vitin e nëntë të hixhrit, fillonte me la (jo!) në deklaratën e besimit La ilahe il'lallah (Nuk ka zot tjetër veç Allahut). Më shumë se një urdhër për të bërë diçka pozitive, është një thirrje për t'i bërë gjërat të qarta, kështu që ndjekësit e feve të reveluara të mund të kapërcejnë ndasitë reciproke. Ajo përfaqëson deklaratën më të gjerë me të cilën pjesëtarët e të gjithë feve mund të pajtohen. Në rast se kjo thirrje do të refuzohej, myslimanët kishin për t'u përgjigjur: Ju keni fenë tuaj e unë kam fenë time (...109:6). Kjo do të thotë që nëse ju nuk e pranoni këtë thirrje, ne jemi dorëzuar tek Zoti. Ne do të vazhdojmë në udhën që kemi pranuar dhe ju lëmë ju të shkoni në udhën tuaj.

Elmallëllë Hamdi Jazër, një komentues i shquar turk i Kuranit, ka bërë komente interesante në lidhje me këtë ajet:

Ai ka treguar se si koshiencat, kombet, fetë dhe librat e ndryshëm mund të bashkohen në një koshiencë dhe fjalë esenciale të së vërtetës dhe si Islami e ka udhëzuar botën humane me një gjerësi dhe qartësi të tillë në udhën e vërtetë të shpëtimit dhe të së drejtës të lirisë. Ajeti ka treguar plotësisht që Islami nuk është i kufizuar për arabët ose joarabët. Progresi i fesë është i mundur jo nga koshiencat e kufizuara dhe të ndara nga njëra-tjetra, por nga universaliteti dhe gjerësia e tyre. [15]

Islami e jep për ne si një dhuratë këtë gjerësi të koshiencës, këtë udhë të gjerë të shpëtimit dhe këtë të drejtë të lirisë. Bediuzzaman Said Nursiu e ka shpjeguar këtë fushë veprimi të gjerë nga një këndvështrim kundrues në xhaminë Bejazid në Stamboll:

Njëherë unë mendova rreth përemrit "ne" në ajetin: Vetëm Ty ne të adhurojmë dhe vetëm tek Ti ne kërkojmë ndihmë (Kuran, 1:4), dhe zemra ime kërkonte arsyet pse "ne" ishte përdorur në vend të "unë." Befas unë zbulova virtytin dhe sekretin e lutjes publike nga përemri "ne."

Unë konstatova që duke bërë lutjen time me bashkësinë në xhaminë e Bejazidit, çdo individ në bashkësi u bë një lloj ndërmjetësi për mu, dhe për sa kohë që recitova Kuran atje, gjithsecili dëshmoi për mua. Unë marr kurajë nga përkushtimi i madh dhe i zjarrtë i bashkësisë për të shfaqur përkushtimin tim të pamjaftueshëm për Providencën Hyjnore.

Befas zbulohet vetë një tjetër realitet. Të gjithë xhamitë e Stambollit bashkohen dhe vijnë nën autoritetin e xhamisë së Bejazidit. Impresioni im është që ata më miratojnë mua në kauzën time dhe më përfshijnë në lutjen e tyre. Në këtë kohë unë e pashë veten time në xhaminë kryesore, në radhët lëvizëse rreth Qabes. Unë thashë: "Lëvduar qoftë Zoti i botëve! Unë kam kaq shumë ndërmjetës që thonë të njëjtat gjëra që unë them në lutjen time dhe që më miratojnë mua!"

Ashtu siç ishte zbuluar ky realitet, unë ndjeva që isha duke qëndruar përballë Qabes së bekuar. Duke fituar përparësi në këtë situatë, unë mora radhët lëvizëse të adhuruesve si dëshmitarë dhe deklarova: "Unë dëshmoj që nuk ka zot tjetër veç Allahut dhe gjithashtu dëshmoj se Muhamedi është i Dërguari i Allahut." Unë ia përcjell këtë dëshmi të besimit Gurit të Zi të shenjtë. Ndërsa duke lënë këtë detyrë, papritur hapet një tjetër perde. Unë pashë që bashkësia ku unë kisha qëndruar, ishte ndarë në tre rrathë.

Rrethi i parë ishte një bashkësi e madhe e besimtarëve myslimanë dhe atyre që besonin në ekzistencën dhe unitetin e Zotit. Në rrethin e dytë vështrova të gjithë krijesat që ishin duke kryer faljen dhe lutjen më të madhe për Zotin. Çdo kategori ose specie ishte e zënë me lutjen dhe litaninë e tij të veçantë për Zotin dhe unë isha në mes të kësaj bashkësie. Në rrethin e tretë pashë një botë të habitshme që ishte nga paraqitja e vogël, por në realitet, e madhe nga perspektiva e detyrës që kryente dhe cilësisë së saj. Nga atomet e trupit tim në ndjenjat e jashtme, ishte një bashkësi e preokupuar me përkushtim dhe mirënjohje.

Më shkurt, përemri "ne" në shprehjen "ne adhurojmë" tregohej qartë me këto tri bashkësi. Unë imagjinova Profetin tonë, paqja dhe bekimi qofshin mbi të, përcjellësin dhe kumtuesin e Kuranit, në Medine, prej nga ai i drejtohej njerëzimit duke shpallur: O ju njerëz! Adhuroni Zotin tuaj! (2:21). Si çdokush tjetër, unë e dëgjova këtë thirrje në shpirtin tim dhe ashtu si unë, gjithsecili në të tri bashkësitë përgjigjej me sentencën "Vetëm Ty ne të adhurojmë!" [16]

Marrëdhëniet me Ndjekësit e Feve të Tjera

Zoti shpall në Kuran:

“Ky është libri që nuk ka dyshim në të, një udhëzues për të devotshmit.” (Kuran, 2:2)

Më poshtë shpjegohet që të devotshmit janë:

“Ata të cilët besojnë në të fshehtën, që janë të vendosur në lutje dhe japin (zekat, sadaka etj.) nga ajo që u kemi dhënë Ne; dhe ata që besojnë në atë që t'u shpall ty (o Muhamed) dhe në çfarë është shpallur para teje, dhe që me bindje i besojnë jetës tjetër.” (Kuran, 2:3-4)

Ky ajet përshkruan metodat, mënyrat dhe rrugët që duhen ndjekur. Pikëpamja e Bediuzzamanit për formën dhe stilin e debatit është tejet domethënëse: "Çdokush që është i gëzuar për dështimin e kundërshtarit në debat, nuk ka mëshirë." Më tutje ai shpjegon: "Ju nuk fitoni asgjë nga një dështim i tillë. Nëse ju do të ishit i dështuari dhe tjetri fituesi, ju do kishit korrigjuar gabimet tuaja." Debati nuk duhet të jetë për hir të egos suaj, por për të mundësuar shfaqjen e së vërtetës. Tjetërkund është deklaruar:

“Allahu nuk ju ndalon të silleni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj atyre që nuk luftojnë kundër jush për shkak të fesë dhe as nuk ju dëbojnë prej shtëpive tuaja. Me të vërtetë, Allahu i do ata që janë të drejtë.” (Kuran, 60:8)

Sipas disa njerëzve, ajete të veçanta kritikojnë ashpër popullin e Librit. Në të vërtetë, kritika e tillë është drejtuar kundër qëndrimeve të gabuara, mendimeve të pasakta, kundërshtimit të së vërtetës, krijimit të armiqësisë dhe karakteristikave të padëshiruara. Bibla madje përmban kritika më të ashpra për të njëjtat veçori. Ndonëse mesa duket, menjëherë pas këtyre kritikave dhe paralajmërimeve të forta, janë përdorur shumë fjalë të ngrohta për të zgjuar zemrat për të vërtetën dhe për të mbjellë shpresë. Për më tepër, kritika dhe paralajmërimi i Kuranit rreth disa sjelljeve dhe qëndrimeve gjendej ndër hebrenjtë, krishterët dhe politeistët dhe gjithashtu u drejtohej myslimanëve që akoma tregoheshin të butë me ta. Sahabet dhe komentuesit e Kuranit pajtoheshin me këtë.

Zoti i reveloi fetë në mënyrë të spikatur kundër çrregullimit, tradhtisë, konfliktit dhe shtypjes. Islam në kuptimin e mirëfilltë të tij do të thotë paqe, siguri dhe mirëqenie. Sigurisht që i bazuar në paqen, sigurinë dhe harmoninë botërore, luftën dhe konfliktin i sheh si një shmangie për të vënë nën kontroll. Një përjashtim është bërë për vetëmbrojtje, ashtu si trupi përpiqet që të mposhtë mikrobet që e kanë sulmuar atë. Megjithatë, vetëmbrojtja duhet të ndjekë normat e përcaktuara. Islami gjithmonë ka frymëzuar paqe dhe mirësi. Madje edhe luftës i ka vendosur norma për ta balancuar dhe kufizuar atë. Për shembull, Islami e vlerëson drejtësinë dhe paqen botërore si themelore, ashtu si në ajetin:

“Le të mos ju nxisë urrejtja ndaj njerëzve për të bërë padrejtësi.” (Kuran, 5:8)

Islami shfaq një linjë mbrojtjeje bazuar në parimet që ruajnë fenë, jetën, pasurinë, mendjen dhe riprodhimin. Sistemet moderne legale gjithashtu e kanë bërë këtë.

Islami i jep vlerat më të mëdha jetës njerëzore. Vrasjen e një personi e gjykon si vrasjen e të gjithë njerëzve, sepse me një vrasje të vetme krijohet ideja që çdo person mund të vritet. Djali i Ademit, Kabili (Kaini), ishte vrasësi i parë. Megjithëse emrat e tyre nuk janë përmendur në Kuran dhe Sunet, ne mësojmë nga Bibla që një keqkuptim midis Kabilit dhe Habilit (Abel) përfundoi me vrasjen padrejtësisht të Habilit nga Kabili në një zemërim xhelozie. Dhe kështu filloi epoka e gjakderdhjes. Për këtë arsye, në një hadith, tregohet që i Dërguari i Zotit të ketë thënë: "Kur një person është vrarë padrejtësisht, pjesa e mëkatit të vrasjes i takon djalit të Ademit, Kabilit, sepse ai hapi për njerëzimin rrugën e vrasjes pa të drejtë." Kurani gjithashtu shpall që nëse dikush ka vrarë një person pa të drejtë, si rrjedhim i ka vrarë të gjithë njerëzit dhe, nëse dikush ka shpëtuar një tjetër (e ka mundësuar të jetojë), si rrjedhim i ka shpëtuar të gjithë njerëzit! (Kuran, 5:32).

Shtyllat e Dialogut: Dashuria, Mëshira, Toleranca dhe Zemërbutësia

Feja urdhëron dashuri, mëshirë, tolerancë dhe zemërbutësi. Prandaj unë dua të them disa fjalë në lidhje me këto vlera fundamentale universale.

Dashuria është elementi më thelbësor për çdo qenie, është ndriçimi më rrezatues, një forcë e madhe që mund t'i rezistojë çdo force dhe të kapërcejë çdo forcë tjetër. Dashuria lartëson çdo shpirt që e rrëmben atë dhe i përgatit këta shpirtra për udhëtimin në amshim. Shpirtrat që kanë krijuar lidhje me amshimin përmes dashurisë, punojnë për të implementuar në të gjithë shpirtrat e tjerë çfarë kanë përftuar nga amshimi. Ata ia kushtojnë jetën e tyre kësaj detyre të shenjtë dhe durojnë çdo vuajtje për hir të saj. Ashtu siç ata shqiptojnë “dashuri” me frymën e fundit, gjithashtu do të marrin “dashuri” kur të jenë lartësuar në Ditën e Gjykimit.

Altruizmi, një ndjenjë e lartë njerëzore, gjeneron dashuri. Ai që ka pjesën më të madhe në këtë dashuri, është heroi më i madh i njerëzimit që ka çrrënjosur çdo ndjenjë personale të urrejtjes dhe smirës. Heronj të tillë të dashurisë vazhdojnë të jetojnë edhe pas vdekjes së tyre. Këta shpirtra fisnikë që për çdo ditë ndezin një pishtar të ri të dashurisë në botën e tyre të brendshme dhe i bëjnë zemrat e tyre burim dashurie dhe altruizmi, janë të mirëpritur dhe të dashur për njerëzit. Ata mbajnë të drejtën e jetës së amshuar nga një Gjykatë e Lartë. Madje as vdekja ose kiameti nuk mund t'i fshijë gjurmët e tyre!

Dashuria, rruga më e drejtë për te zemra e ndokujt, është rruga e profetëve. Ata që e ndjekin atë nuk janë prapësuar. Edhe nëse disa i kanë prapësuar ata, shumë të tjerë i kanë mirëpritur. Kur ata janë mirëpritur përmes dashurisë, asgjë nuk i ndalon ata nga arritja e qëllimit të tyre.

Çdo gjë shpreh dhe premton mëshirë. Prandaj universi mund të konsiderohet si një simfoni e mëshirës. Një qenie njerëzore duhet të tregojë mëshirë për të gjithë krijesat e gjalla, sepse ky është një kusht për të qenë human. Sa më shumë njerëzit të tregojnë mëshirë, aq më shumë do të lartësohen dhe, sa më shumë të mbështeten ata tek punët e mbrapshta, shtypja dhe mizoria, aq më shumë janë turpëruar dhe poshtëruar. Ata bëhen një turp për njerëzimin. Ne mësojmë nga Profeti Muhamed që një prostitutë shkoi në parajsë sepse me një mëshirë të jashtëzakonshme i dha ujë një qeni që po ngordhte nga etja, ndërsa një tjetër grua shkoi në ferr sepse ajo e la një mace të ngordhte nga uria.

Zemërbutësia është një virtyt i madh. Mëshirimi nuk mund të konsiderohet i ndarë nga virtyti ose virtyti i ndarë nga mëshirimi. Gjithsecili e di fjalën e urtë "Gabimet vijnë nga të qenit i vogël, mëshirimi nga të qenit i madh." Sa e vërtetë është kjo! Falje do të thotë korrigjim, një kthim në esencë duke rigjetur veten përsëri. Për këtë arsye, veprimi më i pëlqyeshëm në vështrimin e Mëshirës së Pafundme është aktiviteti i ndjekur përmes drithërimave për këtë kthim dhe kërkim.

Të gjitha krijesat, të gjalla dhe jo të gjalla, ishin njohur me mëshirimin nëpërmjet natyrës njerëzore. Ashtu si Zoti shfaq atributin e Tij të Mëshirës përmes qenieve njerëzore individuale, Ai vë në zemrat e tyre bukurinë e zemërbutësisë. Ndërsa Ademi, njeriu i parë, i dha një goditje esencës së tij nëpërmjet rënies në mëkat, që në njëfarë mënyre është kusht për natyrën e tij humane, mëshira e Zotit i dha atij një dorë dhe e lartësoi atë në rangun e profetit.

Kur njerëzit kanë gabuar, duke u ngjitur në transportuesin magjik në kërkim të faljes dhe mposhtjes së turpit për mëkatin personal dhe si rezultat të dëshpërimit, ata fitojnë mëshirën e pakufishme dhe nuk i vënë re mëkatet e të tjerëve. Profeti Isa (Jezusi), paja qoftë mbi të, i tha një turme njerëzish të paduruar për të qëlluar me gurë një grua: “Nëse ndokush nga ju nuk ka mëkate, le të qëllojë i pari me gurë mbi të." [17] A mundet ndokush që e kupton këtë lidhje, këtë pikë kritike, të marrë në konsideratë goditjen e dikujt tjetër kur ai ose ajo gjithashtu është një kandidat i mundshëm për t'u qëlluar? Vetëm nëse ata fatkeqë të cilët kërkojnë që të tjerët të kalojnë një test të saktë të lakmuesit, mund ta kuptojnë këtë!

Smira dhe urrejtja janë farërat e ferrit të hedhura midis njerëzve nga e keqja. Në kundërshtim me ata që e inkurajojnë të keqen dhe e kthejnë tokën në një vend ferri, ne duhet të tregohemi të mëshirshëm me ata që vështirësitë po i shtyjnë drejt humnerës. Teprimet e atyre që as falin dhe as tolerojnë të tjerët, i kanë bërë dy shekujt e kaluar më të tmerrshmit e të gjitha kohërave. Nëse të tillë njerëz do të sundojnë të ardhmen, me të vërtetë që do të jetë një kohë e frikshme. Prandaj, dhurata më e madhe që gjeneratat e sotme mund t'u japin fëmijëve, nipërve dhe mbesave të tyre, është t'i mësojnë ata të falin edhe përballë sjelljeve më të pahijshme dhe ngjarjeve më tronditëse. Ne besojmë që mëshirimi dhe toleranca do të shërojnë shumë prej plagëve tona vetëm nëse ky instrument hyjnor është në duart e atyre që e kuptojnë gjuhën e saj.

Toleranca jonë duhet të jetë aq e gjerë, saqë ne të mund të mbyllim sytë ndaj dobësive të të tjerëve, të tregojmë respekt për idetë e ndryshme dhe të falim çdo gjë që është e falshme. Edhe kur të drejtat tona të patjetërsueshme janë dhunuar, ne duhet të respektojmë vlerat njerëzore dhe të përpiqemi të vendosim drejtësi. Madje dhe përpara mendimeve të pahijshme dhe ideve më vulgare, me një maturi profetike dhe pa u tensionuar, ne duhet të përgjigjemi me një butësi që Kurani e quan "fjalët fisnike." Ne duhet të sillemi në këtë mënyrë për t'i prekur zemrat e njerëzve të tjerë nga ndjekja e një metode që përbëhet nga një zemër e butë, një qëndrim fisnik dhe sjellje e shtruar. Toleranca jonë duhet të jetë aq e gjerë, saqë ne të mund të përfitojmë nga idetë kontradiktore, sepse ato na forcojnë për ta mbajtur zemrën, shpirtin dhe ndërgjegjen tonë në formën e duhur edhe nëse ato nuk na mësojnë asgjë.

Toleranca që ne nganjëherë e përdorim në vend të respektit dhe mëshirës, bujarisë dhe vetëpërmbajtjes, është elementi më esencial i sistemeve morale. Gjithashtu është një burim shumë i rëndësishëm i disiplinës shpirtërore dhe një virtyt hyjnor për meshkujt dhe femrat e përsosura.

Nën lupën e tolerancës, meritat e besimtarëve fitojnë një thellësi dhe shtrirje të re në pafundësi, ndërsa gabimet dhe dobësitë bëhen të parëndësishme. Në të vërtetë, trajtimi i Atij që është përtej kohës dhe hapësirës, kalon gjithmonë përmes prizmit të tolerancës dhe ne presim të na pushtojë ne dhe të gjithë krijesat. Ky shtrëngim është aq i gjerë, saqë një prostitutë që i dha ujë një qeni të etur preku dorezën e "Derës së Mëshirës" dhe e gjeti veten në një rruginë që zgjatej në parajsë. Një alkoolist për shkak të dashurisë së thellë që ndjente për Zotin dhe të Dërguarin e Tij, e shkundi lirinë e vetvetes dhe u bë një bashkëpunëtor i Profetit. Një vrasës u shpëtua nga psikozat e tij monstruoze me më të voglën e favoreve hyjnore dhe u kthye drejt rangut më të lartë që tejkalonte aftësitë e tij natyrore, dhe e arriti atë.

Ne duam që gjithsecili të na vështrojë përmes kësaj lenteje dhe presim që erërat e mirëkuptimit dhe faljes të fryjnë vazhdimisht në mjedisin tonë. Të gjithë ne duam t'i referohemi të kaluarës sonë dhe të sotmes për atmosferën e tolerancës dhe të vetëpërmbajtjes që zbut dhe transformon, pastron dhe dëlirëson, dhe atëherë, ecim drejt së ardhmes pa frikë. Ne nuk duam që e kaluara jonë të jetë e kritikueshme ose që e ardhmja jonë të jetë e errët për shkak të së sotmes sonë. Të gjithë ne presim dashuri dhe respekt, shpresë për tolerancë dhe mirëkuptim dhe, duam të jemi shtrënguar me ndjenjat e zemërgjerësisë dhe mëshirës. Ne presim tolerancë dhe mirëkuptim nga prindërit tanë në përgjigje të prapësive tona në shtëpi, nga mësuesit tanë në përgjigje të mosbindjes sonë në shkollë, nga viktimat e pafajshme të padrejtësisë dhe shtypjes sonë, nga gjykatësit dhe prokurorët në gjykatë dhe nga Gjykatësi Suprem, në tribunalin më të lartë.

Por shumë e rëndësishme është të presim atë që meritojmë. Një njeri që nuk fal, nuk mund të presë falje. Ne do të ndjejmë mungesë respekti në atë shkallë që ne jemi të parespekt. Dikush që nuk dashuron, nuk është i denjë për të qenë i dashuruar. Nuk mund të marrësh mëshirim dhe falje kur nuk e përqafon natyrën njerëzore me tolerancë dhe mirëkuptim. Ai që shan dhe mallkon të tjerët, mund të presë si përgjigje veçse të njëjtën gjë. Ata që mallkojnë, do të jenë mallkuar dhe ata që godasin, do të goditen. Nëse myslimanët e vërtetë do të vazhdojnë në rrugën e tyre dhe do të tolerojnë ofendimet, mbështetur në parimet Kuranore siç është parimi: “Kur ata ndeshen me fjalë boshe ose me sjellje të shëmtuara, me zemërgjerësi i falin ato edhe nëse ju silleni butë dhe nuk ju jepni rëndësi dobësive të tyre”, të tjerët do të shfaqen për të vendosur drejtësinë e Fatit për këta mallkues.

Fjala e fundit

Për të reformuar botën, së pari duhet reformuar vetvetja. Me qëllim që t'i sjellin të tjerët në udhën për në një botë më të mirë, duhet që ata të pastrojnë botën e tyre të brendshme nga urrejtja, smira, xhelozia dhe ta stolisin botën e tyre të jashtme me virtytin. Kush është larg nga vetëkontrolli dhe vetëdisiplina dhe ka dështuar në fisnikërimin e ndjenjave, në fillim mund të duket joshës dhe i ditur. Ndonëse ata nuk do të jenë të aftë për të frymëzuar të tjerët në ndonjë rrugë permanente dhe sentimentet e zgjuara do të zhduken menjëherë.

Mirësia, bukuria, sinqeriteti dhe virtytshmëria janë esenca e botës dhe e njerëzimit. Çfarëdo që të ndodhë, bota do ta gjejë një ditë këtë esencë. Askush nuk mund ta ndalojë këtë!

Tweet

Whatsapp