Ç'do të thotë "vullneti i përgjithshëm" dhe "vullneti i pjesshëm"?
"Vullnet i përgjithshëm" është emri i dhënë mes popullit vullnetit të Zotit. Në kohën e sahabeve, tabiinëve dhe tebei tabiinëve, një terminologji e tillë nuk njihej. Pra, ata nuk i kanë thënë vullnetit të Zotit vullnet i përgjithshëm dhe vullnetit të njeriut, vullnet i pjesshëm. Ndërkaq, nuk duhet të ketë shumë dëm në vënien e një terminologjie të tillë me qëllim që populli ta kuptojë çështjen.
Natyrisht, kjo fjala ime është përsëri e hapur ndaj kritikës.
Në fakt, një terminologji e tillë është shprehje e një vlerësimi të natyrshëm të nxjerrë nga përfundimet e dukurive. Për rrjedhojë, mund të konsiderohet se ky vlerësim ka një pikëmbështetje të drejtë.
Në të vërtetë, duke e quajtur vullnetin e Zotit vullnet të përgjithshëm, janë vënë si synim këto kuptime. I gjithë vullneti i përket Allahut. Kur Allahu dëshiron diçka, e krijon atë diçka pa marrë parasysh vullnetin e tjetërkujt. Këtu dëshirojmë të kujtojmë edhe një herë një specifikë mbi të cilën ju kemi tërhequr vëmendjen edhe më parë. Disa, në mënyrë të gabuar, thonë: "Allahu e krijon atë që do dhe nuk e krijon atë që nuk do". Kjo është e gabuar. E drejtë do të ishte kjo: "Bëhet gjëja që Allahu dëshiron të bëhet dhe nuk bëhet gjëja që Allahu dëshiron të mos bëhet".
Në gjithësi sundon detyrimi. Duke e krijuar gjithësinë, Allahu (xh.xh.) nuk ka pyetur askënd dhe s'ka marrë për bazë asnjë vullnet tjetër. "Ai krijon atë që dëshiron!"[1]
Por Ai u ka dhënë vullnet edhe njerëzve. Për njerëzit, ky vullnet është mjet përparimi (progresi) ose prapambetjeje (regresi)[2]. Dhënia vullnet njeriut ka të bëjë me emrat (atributet) Rahman (mëshirues) dhe Rahim (shpërblyes) të Allahut. Me fjalë të tjera, vullneti i dhënë njeriut është një favor i Zotit për të me anë të shfaqjes së këtyre emrave ose
atributeve. Ndryshe, po ta shihnim materien sipas emrit të madh "Allah", do të vërenim se gjithësia ekziston dhe funksionon brenda një detyrimi serioz. Po, rregulli sipas të cilit "pronari vepron si të dojë në pronën e vet" është i vlefshëm për të gjitha qeniet. Eshtë vetëm njeriu të cilit i është dhënë një vullnet me përbërje dhe cilësi të panjohur. Kur ai e përdor këtë vullnet për të mirë, Allahu (xh.xh.) e krijon të mirën, kurse kur e përdor për të keq, Allahu (xh.xh.), po të dëshirojë, e krijon të keqen. Ajo që na shtyn ne këtu në guximin për të dhënë një konkluzion të tillë, është përsëri besimi dhe bindja në mëshirën dhe bamirësinë e Zotit!
E shprehur ndryshe, kur ne ta dëshirojmë të mirën, besojmë në mënyrë kategorike se Zoti do ta krijojë atë të mirë. Por disa herë ndodh që të keqen që dëshiron njeriu, Allahu të mos e krijojë duke bërë, në këtë rast, një favor. Për shembull, dikush kërkon t'ia prishë mendjen një njeriu dhe ky njeri priret për t'iu bindur atij dhe të çorientohet. Mirëpo Zoti, ose për shkak të një veprimi të mirë të kryer nga ky njeri në të kaluarën, ose si shkak të një veprimi të mirë që ka për të bërë në të ardhmen, nuk e dëshiron çorientimin e tij dhe nuk e krijon atë të keqe për të. Madje nxjerr një pengesë duke ia
hequr mundësinë njeriut të shkojë te e keqja. Kjo gjë është falje, dhurim i Zotit. Por meqë edhe xhenneti, në një aspekt, varet nga përdorimi prej njeriut i vullnetit të vet, Zoti i krijon gjërat e kryera për të mirë. Mjafton që njeriu, duke kryer një mëkat të madh që ia fshin të gjitha të mirat, të mos e eliminojë denjësinë e vet për faljen dhe dhurimin e Zotit për të në të ardhmen!
[1] Buruxh, 85/16.
[2] Në origjinal, përkatësisht: terakki, tedenni.
- Publikuar më .