Për “Al-Ahram”, Fethullah Gylen thotë se “Turqia po shkon pashmangshmërisht drejt një sistemi totalitar”

Në një intervistë për prestigjoze egjiptiane, “Al-Ahram”, Fethullah Gylen thotë se “Turqia po shkon pashmangshmërisht drejt një sistemi totalitar”. Duke mohuar çdo akuzë në adresë ndaj tij dhe përkrahësve të tij, Gylen thekson se “ka disa arsye pse ka nisur një fushatë të tillë kundër Lëvizjes Hizmet”. Sipas tij, Erdogani po e përdor fushatën kundër Lëvizjes Hizmet, për të konsoliduar pushtetin e tij absolut. “Për të arritur qëllimet e tij, atij i duhej një ‘kokë turku’ dhe jo pa qëllim përdorën Lëvizjen Hizmet, sepse ata e dinin se pavarësisht persekutimeve dhe padrejtësive që mund t’u bëheshin pjësëtarëve të kësaj lëvizje, ata nuk do të përdornin dhunën”, thotë Gylen, ndërsa shton se sa herë që janë përballur me persekutime, pjesëtarët e lëvizjes Hizmet gjithmonë kanë reaguar në mënyrë paqësore dhe i kanë kërkuar të drejtat e tyre vetëm në rrugë ligjore. “Do të ruajmë të njëjtin qëndrim edhe në ardhmen, do të vazhdojmë të kërkojmë të drejtën tonë me mënyra paqësore dhe në rrugë ligjore, duke mos ngritur dorë ndaj askujt për asnjë arsye”, thotë ai.

Reagimet e bashkësisë ndërkombëtare, sipas tij nuk kanë qenë në nivelin e duhur dhe sa vendet e Bashkimit Europian e kanë kushtëzuar qëndrimin e tyre me çështjen e refugjatëve siriane. “Cilado qoftë arsyeja, kjo heshtje nuk mund të miratohet në terma njerëzorë dhe moralë”, vijoi më tej Gylen. “Nëse vazhdon situata e tanishme, atëherë mund të krijohen kushtet që ajo të kërcënojë stabilitetin e vendit, duke u shndërruar në një kërcënim serioz jo vetëm për Lindjen e Mesme, por dhe për mbarë botën” thotë ai.

Z. Gylen, ka kaluar pak më shumë një vit nga intervista Juaj për një media arabe, kokretisht për revistën tonë “Al-Ahram Al-Arabi” dhe që nga ajo kohë kanë ka patur shumë zhvillime. Cili është vlerësimi juaj për situatën politike në Turqi, parë në kontekstin e zhvillimeve të vitit të kaluar?

Përgjatë 5 viteve të fundit, Turqia ka rrëshqitur me shpejtësi drejt një sistemi totalitar. Organizatat ndërkombëtare, Bashkimi Europian, Organizata e Kombeve të Bashkuara, Organizatat për të Drejtat e Njeriut në mënyrë të përsëritur kanë reaguar si dhe kanë publikuar një sërë raportesh që pohojnë një fakt të tillë dhe vlerësoj se fjalët e mia do të ishin të tepërta në këtë pikë. Fatkeqësisht është fakt që të drejtat dhe liritë themelore të njëriut, nëpërkëmbën në mënyrë të përsëritur. Shteti ligjor, shteti i së drejtës dhe pavarësia e gjyqësorit tashmë është një ëndërr. Në vitin 2004 aspirata e Turqisë ishte anëtarësimi në Bashkimin Europian dhe atë vit u çelën negociatat e anëtarësimit. Por, fatkeqësisht sot situata duket shumë larg këtyre aspiratave.

Ekzistojnë qëndrime dhe raporte kontradiktore për lëvizjen “Hizmet”. A mund të bëni një përkufizim më të qartë për lexuesit e gazetës tonë? Diçka për qëllimin e themelimit, objektivat dhe rrjetin e lëvizjes “Hizmet”?

Para rreth 50 vitesh, ishim një grup shokësh, të cilët u mblodhëm më qëllimin e vetëm për t’iu gjendur pranë dhe për të ndihmuar rininë që përballej me problematike të ndryshme. Askush nga ne në atë kohë nuk mendonte që të formonte një xhemat, lëvizja apo diçka tjetër. Ishte një iniciativë modeste e një grupi prej 4 ose 5 besimtarësh, të cilët ndanin shqetësimin e përbashkët për të ndihmuar rininë në kushtet e një shoqërie që përballej me lloj-lloj problemesh sociale. Zgjidhja e vetme për të shpëtuar nga probleme të tilla si injoranca, mjerimi dhe varfëria ishte arsimi. Pikërisht ky ishte qëllimi dhe thelbi i kësa nisme; të ndihmonim të rinjtë duke u ofruar mundësi edukimi dhe arsimit. Numri i personave besuan në këtë nismë dhe ide të arsyeshme u rrit me shpejtësi dhe në vite numri i tyre arriti në mbi 1 milionë mbështetës. Qëllimi ynë si besimtarë ishte arritja dhe fitimi i kënaqësisë së Zotit, ndërsa ambicia jonë e palëkundër si qytetarë të denjë, ishte kontributi i vazhdueshëm për krijimin e një mjedisi të qetë, ku të gjithë njerëzit të jetonin në harmoni dhe paqe me njëri-tjetrin dhe ku çdo problem të zgjidhej përmes dialogut dhe mirëkuptimit dhe jo gjuhës së armëve. Aspirojmë një shoqëri ku të rinjtë t’i kushtojnë rëndësi shkencave moderne dhe ku të respektojë çdo qënie njerëzore si të shenjtë, ku çdo individ lumturinë e tij e kërkon tek lumturia e tjetrit dhe ku njerëzimi përqafon një mentalitet përqafues dhe jo përçarës.

Ka nga ata që dyshojnë apo që pohojnë se lëvizja e “Hizmet” ka lidhje me disa agjenci ndërkombëtare të inteligjencës. Si i përgjigjeni këtyre akuzave?

Lëvizja “Hizmet” nuk ka patur dhe nuk ka asnjë lidhje me shërbimet e inteligjencës të asnjë vendi. Dhe ndoshta, vështirësitë dhe problematikat më të cilët po përballet sot lëvizja, janë dëshmi e pavarësisë së saj nga çdo ndikim apo lidhje të supozuar.

Si e vlerësoni faktin që individë dhe drejtues të Vëllazërisë Myslimane (Ihvan-ı Muslimin), përfshirë dhe koordinatorët e marrëdhënieve me median, jetojnë dhe veprojnë në Turqi? Si do ta shpjegonit faktin që në kushtet kur kjo lëvizje është shpallur e jashtëligjshme në vendin e tyre, ka një marrëdhënie të veçantë dhe ka mbështetjen e qeverisë turke? Çfarë i bashkon të dyja palët? Dhe si do të jetë e ardhmja e kësaj marrëdhënieje?

Është një çështje shumë e dikutueshme dhe duhet parë dhe analizuar me kujdes nëse kjo “mikëpritje” dhe përkujdesje e qeverisë turke vjen për shkak të faktit se ajo ndan të njëjtat vlera dhe besime me Vëllazërinë Myslimane, apo sepse qëllimi i saj është t’i mbajë nën kontroll të vazhdueshëm?! Në këndvështrimin tim, arsyeja e vërtetë kësaj ‘mikëpritjeje” dhe “patronazhi” është përdorimi i saj për të përhapur ndikimin e tyre politik në mbarë botën myslimane. Vitet e fundit janë mbajtur shumë fjalime pro palestinezëve dhe veçanërisht për Rripin e Gazës, por duhet parë dhe se sa e dobishme ka rezultuar në realitet kjo retorikë.

Si e shikonin politikën e Erdoganit për t’u përzier në çështjet e brendshme të vendeve arabe? Në këndvështrimin tuaj, cilat janë arsyet që e shtyjnë atë në një veprim të tillë?

Nuk përbën më sekret fakti që Erdoganit i pëlqen ta shohë veten si udhëheqës i botës myslimane. Në fakt, në të kaluarën, prisnin që të gjithë institucionet arsimore dhe shoqatat kulturore të Lëvizjes Hizmet në mbarë botën, ta lançonin atë si udhëheqësin e myslimanëve (Emiru’l Mu’minin). Dhe kur e kuptoi se kjo dëshirë e tij nuk do të realizohej, ndryshoi menjëherë qëndrim dhe nëse deri në atë kohë e vlerësonte me superlativa kontributin e lëvizjes, filloi ta sulmonte publikisht. Aktualisht, në shumë vende, jo vetëm në vendet fqinje me Turqinë, vërehet një ndërhyrje e theksuar në çështjet e brendshme të këtyre vendeve. Nuk besoj se një vend, kushdo qoftë ai, do të toleronte ndërhyrje të tilla nga jashtë.

Aleanca Katar-Turqi është taktike apo strategjike? Çfarë e bashkon Dohan dhe Ankaranë dhe cili është interesi i tyre i përbashkët? Dhe çfarë i ndan ata nga njëri-tjetri?

Në themel të kësaj aleance, përveç interesave reciproke të dy popujve, janë dhe interesat dhe konsideratat politike të udhëheqësve të të dy vendeve.

Sa ndikon qëndrimi i Erdoganit në favor të Katarit në marrëdhëniet e Arabisë Saudite me Turqinë?

Është shumë e vështirë të flasës për qëndrueshmëri të marrëdhënieve ndërshtetërore të Turqisë me vendet e tjera, sidomos kohët e fundit. Kemi qenë dëshmitarë të përkeqësimit të marrëdhënieve me vende, të cilat deri dje konsideroheshin si vende mike, sikundër dhe një miqësim me vende, të cilat deri dje konsideroheshin si armike. Nëse gjenden argumente që do t’i pëlqenin Arabisë Saudite, atëherë do të ketë një përmirësim të marrëdhënieve dhe me ta.

A mendoni se mbështetja e Turqisë për Katarin sjell një kontribut për rajonin dhe myslimanët?

Mendoj se Turqia nuk ka dhënë asnjë kontribut për rajonin dhe botën myslimane gjatë gjithë periudhës se udhëhequr nga Erdogani dhe nuk mendoj se do të ketë ndonjë kontribut në të ardhmen, sa kohë ajo të jetë nën tutelën e tij. Pas çdo iniciative të konsideruar e mirë dhe në dobi të myslimanëve, duken qartë interesat e tyre personale dhe interesat politike.

Janë arrestuar një numër shumë i madh gazetarësh me qëllim rritjen e ndikimit dhe kontrollit mbi median. Çfarë mund të na thoni për këtë çështje?

Media turke nuk është përballur kurrë më parë me një kontroll dhe ndikim të tillë. Tashmë kushdo që aspiron të bëhet gazetar, duhet të pranojë faktin që një ditë mund të burgohet për shkak të profesionit.

Ka kaluar më shumë se një vit nga tentativa e grushtit të shtetit. Rreth 200 mijë persona janë pushuar nga puna dhe 180 mijë janë arrestuar. Si do t’i komentonit këto masa të ashpra?

Vëzhguesit ndërkombëtarë janë shprehur se arrestimet largimet nga puna menjëherë pas tentativës së grushtit të shtetit, tregojnë se këto veprime ishin të planifikuara më parë dhe se nuk kishin asnjë lidhje me tentativën e grushtit të shtetit. Shembulli më i qartë është pushimi nga puna i rreth 2700 gjykatësve dhe nëpunësve në sistemin gjyqësor, të cilast kanë ndodhur një ditë pas tentativës së grushtit të shtetit, me datë 16 korrik. Kuptohet që qëllimi i këtyre masave është largimi nga rradhët e administratës i individëve me bindje të ndryshme politike dhe zëvendësimi i tyre me individë që ndajnë të njëjtat bindje politike ose me njerëz nga partia e Perinçekut dhe partia Devlet Bahçelisë, të cilët politikisht janë aleatë me Erdoganin.

Cili është komenti juaj për heshtjen e faktorit ndërkombëtar për arrestimet në masë, nga rradhët e punonjësve të administratës shtetërore dhe biznesmenëve?

Në fakt, reagimet e bashkësisë ndërkombëtare, veçanërisht të vendeve të Bashkimit Evropian, me të cilat Turqia ka filluar negociatat për anëtarësim, nuk kanë qenë ato që priteshin prej tyre. Disa prej këtyre vendeve, qëndrimin e tyre e kanë kushtëzuar me çështjen e refugjatëve sirianë dhe disa vende të tjera kanë mbajtur një qëndrim pragmatik në marrëdhëniet ndërshtetërore me Turqinë. Cilado qoftë arsyeja, kjo heshtje nuk mund të miratohet në terma njerëzorë dhe moralë. Arsyeja kryesore e strehimit të miliona njerëzve në Siri, është se turqit i konsiderojnë ata si vëllezër dhe viktima të një konflikti civil. Nuk është një vendim personal i Erdoganit. Ndaj, është e papranueshme heshtja ndaj shkeljeve të vazhdueshme të të drejtave të njeriut, duke përdorur si justifikim çështjen e refugjatëve sirianë. Nëse Europa do të kishte ndërmarrë sanksione më efektive në këtë drejtim, sot nuk do të kishim një nivel të tillë të shkeljes së të drejtave të njeriut. Sipas ekspertëve ndërkombëtare, Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk vendosin sanksione serioze për shkak të bazave strategjikë që ata kanë në Turqi. Megjithatë, nëse vazhdon situata e tanishme, atëherë mund të krijohen kushtet që kjo situatë të përkeqësore dhe të kërcënojë stabilitetin e vendit, duke u shndërruar në një kërcënim serioz jo vetëm për Lindjen e Mesme, por dhe për mbarë botën.

Lëvizja Hizmet dhe pjesëtarët e saj prej kohësh janë në shenjestër të arrestimeve dhe hetimeve. Si i përgjigjeni akuzave të qeverisë së Erdoganit ndaj jush personalisht dhe ndaj pjesëtarëve të lëvizjes Hizmet?

Mendoj se ka disa arsye pse ka nisur një fushatë të tillë kundër Lëvizjes Hizmet. E para dhe më kryesorja; Erdogani po e përdor fushatën kundër Lëvizjes Hizmet për të konsoliduar pushtetin e tij absolut. Duke i faturuar çdo fenomen negativ Lëvizjes Hizmet, ai po arrin qëllimet e tij politike. Për shembull, duke përdorur si justifikim hetimet e korrupsionit të dhjetorit të vitit 2013, ata arritën të marrin në kontroll prokurorinë. Pastaj kontrolluan mediat e lira dhe të pavarura, të cilat ishin jashtë kontrollit të tyre, duke ua kaluar miqve të tyre. Nën pretekstin e tentativës së grushtit të shtetit të vitit të kaluar, zgjeruan kontrollin e tyre dhe mbi forcat e armatosura. Dhe për të arritur të gjitha këto, kishin nevojë për një ‘kokë turku’ dhe jo pa qëllim përdorën Lëvizjen Hizmet si ‘kokë turku’. Kishte dhe grupime të tjera që nuk ishin në të njëjtën linjë politike, por kjo ishte zgjedhja ideale. Ata e dinin se pavarësisht persekutimeve, reagimi i lëvizjes Hizmet do të ishte brenda kornizës të së drejtës ligjore dhe në asnjë rast ajo nuk do të përdorte dhunë.

Që në fillim, pa ndodhur asgjë nga këto që përmenda më sipër, ka ekzistuar një dashakeqësi ndaj Lëvizjes Hizmet, të cilën ne fatkeqësisht e kuptuam shumë vonë. Personalisht, kam patur disa takime të shkurtra me të dhe të gjitha kanë qenë me kërkesë të tij. Gjatë periudhës së përgatitjeve për krijimin e partisë së tij, ka kërkuar të takohet me mua dhe më ka kërkuar disa këshilla dhe sigurisht përkrahjen time. Dhe menjëherë pas takimit me mua, siç do të na tregonte më vonë një njeri i afërt më të, është shprehur se “këtyre duhet t’ua shtypim kokën sapo të na jepet mundësia”. Pra, duket qartë se ky ka qenë qëllimi i tij i hershëm. Mbase kjo ka ndodhur dhe për shkak se ai donte me çdo kusht që të gjithë t’i bindeshin politikisht atij. Dhe duke mos e nënshtruar dot Lëvizjen Hizmet, atëherë ka kaluar në një plan tjetër, duke ushtruar të gjitha format dhe mënyrat e presionit ndaj lëvizjes. Këtë, ai siç duket e bën për t’i dhënë një mësim të mirë kujtdo që nuk i bindet interesave dhe linjës politike të tij.

Si do ta komentonit faktin që pavarësisht presionit të ushtruar nga forcat e sigurisë prej pak më shumë se një vit, lëvizja Hizmet ia ka dalë mbanë të rezistojë?

Mendoj se në shenjëstër të tyre nuk janë vetëm simpatizantët e lëvizjes Hizmet, por dhe segmente të tjera të shoqërisë, të cilat nuk i kontrollon dot ose që nuk ndajnë të njëjtat qëndrime politike me të. Sipas raportimeve të mediave, janë arrestuar dhe shumë individë të tjerë që nuk kanë patur asnjë kontakt me lëvizjen Hizmet, ose që kanë qenë kundërshtarë të lëvizjes.

Sa kohë mund t’i duhet popullit turk dhe klasës politike turke për të rifituar sërish paqen sociale?

Turqisë, për mendimin tim, mund t’i duhen të paktën 25 vite që të gjejë paqen e nevojshme sociale dhe të riorganizohet. Megjithatë, nuk di të them nëse kjo kohë të ishte më e shkurtër nëse përdoren mundësitë që të ofron teknologjia dhe mënyrat demokratike e paqësore. Shpresoj dhe lutem që kjo kohë të jetë më e shkurtër.

Në ç’nivel janë diskutimet mes Ankarasë dhe Uashingtonit për kërkesën e ekstradimin tuaj?

Nuk kam informacion tjetër përveç deklaratave publike të autoriteteve amerikane.

Keni lejë qëndrimi të përhershme në SHBA?

Në vitin 2008 jam pajisur me leje qëndrimi të përhershme.

Sipas jush, cilat ishin arsyet e marshimit për drejtësinë nga Ankaraja në Stamboll, të inicuar nga Partia Popullore Republikane dhe e mbështetur nga partitë e tjera opozitare? A mendoni se janë arritur qëllimet e këtij marshimi?

Ky marshim, përveçse një nismë demokratike e opozitës, mendoj se nuk u mbështet mjaftueshëm nga vetë iniciatorë dhe nuk pati aksione të tjera mbështetëse. Edhe më parë janë humbur shumë raste dhe mundësi. Megjithatë, është një lëvizje pozitive në mbështetje të demokracisë, në një kohë të vështirë kur të gjithë ndihen të frikësuar.

Revolta civile është një nga mënyrat më efikase për të kundërshtuar qeveritë që shkelin të drejtat e njeriut. A keni menduar ndonjëherë të kundërshtoni masat hakmarrëse dhe mizore të Ankarasë?

Gjatë këtyre 50 viteve, sa herë që jemi përballur me persekutime, gjithmonë kemi reaguar vetëm përmes mjeteve paqësore dhe kemi kërkuar të drejtën tonë vetëm në rrugë ligjore. Dhe në të ardhmen do të vazhdojmë të mbajmë të njëjtin qëndrim, do të vazhdojmë të kërkojmë të drejtën tonë me mënyra paqësore dhe në rrugë ligjore, duke mos ngritur dorë ndaj askujt për asnjë arsye.

Ku i gjen fuqitë Erdogani që qeverisë në këtë mënyrë?

E gjitha bazohet në aftësitë për të formur aleanca pragamatiste dhe natyrës së tij makiaveliste si dhe duke manipuluar popullin përmes forcës së shtetit dhe medias.

Nëse analizojmë mënyrën e drejtimit të vendit dhe zhvillimet e fundit politike në vend, si do ta përkufizonit situatën aktuale në Turqi? A ekziston vërtetë një qeveri demokratike siç deklaron Erdogani, apo kemi sistem diktatorial dhe shtypës?

Dalëngadalë po shkojmë drejt një sistemi totalitar të një njeriu të vetëm. Institucionet e shtetit janë shkatërruar plotësisht dhe parimet e ndarjes së pushteteve tashmë i përkasin historisë.

A mund të flisni pak për marrëdhënien tuaj me administratën e re të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe lëvizjet e tjera të ndryshme?

Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë një shtet shumë i fuqishëm dhe me tradita të konsoliduara. Rrjedhimisht, pavarësisht se disa gjëra mund të ndryshojnë me ndryshimin e administratës, ekziston një stabilitet i konsoliduar për shumë çështje të tjera.

Nuk kam patur kontakte personale me administratën e mëparshme apo me administratën aktuale. Megjithatë, mund të them me bindje të plotë se SHBA-të deri më tani kanë qenë një derë shprese për njerëzit që kërkojmë demokraci, liri dhe sundim të ligjit. Shpresoj që dhe në të ardhmen do të vazhdojnë të përfaqësojnë të njëjtat vlera. Deri më tani nuk kam vënë re shenja negative në këtë drejtim.

Cilat janë marrëdhëniet tuaja me qeverinë egjiptiane dhe popullin egjiptian?

Deri më tani qëndrimi dhe qasja e qeverisë egjiptiane ka qenë tejet pozitive ndaj lëvizjes. Kemi një lidhje vëllazërore me popullin egjiptian, ndajmë vlera të njëjta fetare, historike dhe njerëzore. Egjipti, siç e ka theksuar dhe Bediuzaman, është një nga vendet më potenciale të botës islame.

Duket qartë se Erdogani po përpiqet të rrisë ndikimin e tij në Afrik, veçanërisht në Afrikën Lindore. A ka një marrëveshje mes Ankarasë dhe Adisebabës për të ndërprerë ujin për Egjiptin, duke ndërtuar digën e “Rilindjes” në Etiopi? Keni ndonjë informacion për këtë çështje?

Nuk kam asnjë informacion për këtë çështje.

Si i komentoni thirrjet e Erdoganit drejtuar turqve që jetojnë në Gjermani, të cilëve në zgjedhjet e fundit të përgjithshme atje, u kërkoi të mos votonin Merkelin?

Të papërshtatshme dhe aspak të hijshme.

Çfarë ndikimi kanë tensionet e fundit në marrëdhëniet e Turqisë me NATO-n, BE-në dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës?

Tensionet e vazhdueshme të regjimit të Erdoganit me drejtuesit kryesorë europianë dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, tregojnë se perëndimi tani është i bindur se administratës së Erdoganit nuk mund t’i besohet më roli i parnerit strategjik. Në Amerikë, ideja e përjashtimit të Turqisë nga NATO-ja ka fillur të jetë një temë e hapur diskutimi. Gjermania kohët e fundit ka zhvendosur pjesërisht bazat e saj ushtaraka nga Turqia në Jordani. Ne nuk duam që marrëdhëniet e Turqisë me Bashkimin Evropian dhe Amerikën të ndërpriten. Sepse, deri më tani, këto marrëdhënie kanë kontribuar pozitivisht në zhvillimin dhe konsolidimin e demokracisë turke. Sidoqoftë, qëndrimet dhe lëvizjet e kohëve të fundit tregojnë se perëndimi tani është i shqetësuar nga lëvizjet e paqëndrueshme dhe të paarsyeshme të administratës së Erdoganit dhe po konsiderojnë dhe alternativa të tjera në rajon. Nëse tensionet dhe kriza e marrëdhënieve me perëndimin vazhdon edhe në të ardhmen, Turqia do t’i vuajë pasojat shumë më tepër se Europa dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Tweet

Whatsapp