Ο ιδανικός πιστός, ο ιδανικός Μουσουλμάνος

Μουσουλμάνοι είναι αυτοί που με τη γλώσσα και τα χέρια τους προσφέρουν ασφάλεια σε άλλους Μουσουλμάνους. Όσοι φύγανε από τη Μέκκα, άφησαν πίσω ή εγκατέλειψαν αυτά που ο Θεός τούς απαγόρευσε.^[1]

Α ς αναλύσουμε λίγο το παραπάνω χαντίθ. Ας δώσουμε λίγη προσοχή στην παρουσία του οριστικού άρθρου «οι», πριν από το ουσιαστικό « Μουσουλμάνοι». Αυτό που μπορούμε να συμπεράνουμε, είναι ότι υπάρχουν πιστοί, οι οποίοι εισέρχονται σε μία ατμόσφαιρα ασφάλειας και προστασίας, για την ακρίβεια βυθίζονται σε αυτήν. Μέσα σ’ αυτή δεν βλάπτουν κανένα, είτε με τα χέρια τους είτε με τα λόγια τους. Τα παραπάνω, φυσικά, αναφέρονται μονάχα σε αληθινούς και παραδειγματικούς Μουσουλμάνους, ανθρώπους που αφήνουν το στίγμα τους στο μυαλό όλων και όχι σε όσους απλώς φαίνονται ή υποστηρίζουν πως είναι Μουσουλμάνοι, ή έχουν τυπωμένη σε κάποια ταυτότητα ή διαβατήριο τη λέξη «Μουσουλμάνος». Το συμπεραίνουμε αυτό από το άρθρο που χρησιμοποιείται στα αραβικά, το οποίο δηλώνει κάτι το ειδικό και συγκεκριμένο. Το συμπέρασμά μας βασίζεται σε γραμματικό κανόνα της αραβικής γλώσσας: «Όταν κάτι περιγράφεται με οριστικό άρθρο, υπονοείται η υψηλότερη και ιδεατή κατάσταση της συγκεκριμένης οντότητας». Οπότε, κάθε φορά που κάποιος ακούει στα Αραβικά «τον πιστό», το πρώτο πράγμα που του έρχεται στο μυαλό είναι η απόλυτη έννοια του «πιστού» και αυτό ακριβώς περιγράφει το συγκεκριμένο χαντίθ.

Κανείς δεν μπορεί να μάθει από μόνος του έναν τόσο εκλεπτυσμένο γραμματικό κανόνα, αφού θα πρέπει πρώτα να έχει πάει τουλάχιστον σχολείο. Τέτοια εκπαίδευση δεν ήταν δυνατό να έχει λάβει ο Αγγελιαφόρος του Θεού, αφού ήταν αναλφάβητος. Ο Μουχαμμέντ δεν μετέφερε δικές του σκέψεις, αλλά ο λόγος του πήγαζε από τον Αιώνιο Δάσκαλο, από τον Θεό που του έλεγε τι να πει. Για το λόγο αυτό, υπάρχουν πολλά σημεία που λαμβάνουν το νόημά τους από μικρές γραμματικές διαφοροποιήσεις στην έκφραση ή στις δηλώσεις του Προφήτη, οι οποίες ασφαλώς και γίνονται εσκεμμένα και δεν οφείλονται σε γλωσσικά ολισθήματα.

Ας επιστρέψουμε όμως, στο παραπάνω χαντίθ: οι Αληθινοί Μουσουλμάνοι είναι άνθρωποι που μπορούν να γεννήσουν τέτοια αισθήματα εμπιστοσύνης στους άλλους, ώστε οι υπόλοιποι Μουσουλμάνοι μπορούν, χωρίς δεύτερη σκέψη, να τους εμπιστευτούν την ίδια τους τη ζωή ή τη ζωή των συγγενών τους, γιατί κανείς δεν θα πληγωθεί από το χέρι ή τη γλώσσα τους. Κάθε φορά που θα φύγετε από μια συνάθροιση, αφήνοντας πίσω σας πραγματικούς Μουσουλμάνους, να είστε σίγουροι ότι κανείς δεν θα σας κουτσομπολέψει, ενώ κατά τη διάρκειά της ποτέ δεν θα ακούσετε σχόλια για άλλους. Αυτό συμβαίνει γιατί τέτοιου είδους Μουσουλμάνοι δείχνουν την ίδια ευαισθησία σε θέματα αξιοπρέπειας και τιμής, είτε πρόκειται για τους εαυτούς τους, είτε πρόκειται για τους άλλους. Δεν τρώνε, αλλά προτιμούν να ταΐζουν. Δεν ζουν μόνο για τους εαυτούς τους, αλλά αφιερώνουν τη ζωή τους στο να βοηθούν και τους άλλους να ζουν καλύτερα. Θα θυσίαζαν την ευχαρίστησή τους για τους άλλους. Αυτά τα συμπεραίνω και από το γεγονός ότι το οριστικό άρθρο στα Αραβικά σημαίνει επίσης το δέσιμο, την αφοσίωση σε συγκεκριμένο σκοπό.

Ασφάλεια και Μουσουλμάνοι

Ετυμολογικά, η λέξη Μουσλίμ (Μουσουλμάνος) και το ρήμα «σα-λιμά» προέρχονται από την ίδια ρίζα: «σιλμ». Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, για τους Μουσουλμάνους, τα πάντα διευθετούνται βάσει της σιλμ (προστασία), της σαλαμά (ασφάλεια) και του μουσουλμανικού τρόπου ζωής. Οι Μουσουλμάνοι αισθάνονται τέτοια κατάνυξη, που όλες τους οι πράξεις στρέφονται γύρω από το ισχυρό κέντρο του Θεού.

Χαιρετούν τους πάντες με σαλαάμ και έτσι ξυπνούν την αγάπη στην καρδιά των άλλων^[2]. Ολοκληρώνουν την προσευχή τους με σαλαάμ. Οι Μουσουλμάνοι χαιρετούν κάθε άνθρωπο, κάθε πνεύμα, κάθε πλάσμα. Μέχρι τις μέρες μας, μόνο οι Μουσουλμάνοι χαιρετούν ακόμη και αόρατα όντα. Το Ισλάμ συνίσταται στο να εκτελεί κανείς τα βασικά του καθήκοντα: να νηστεύει, να προσφέρει ελεημοσύνη, να κάνει το προσκύνημα στη Μέκκα, να αγωνίζεται για να υπερασπιστεί την πίστη του. Αυτό σημαίνει ότι αληθινοί Μουσουλμάνοι είναι εκείνοι που άνοιξαν πανιά για τη θάλασσα της ασφάλειας και της προστασίας, υπακούοντας στην εντολή: «Εισέλθετε στην ασφάλεια (Ισλάμ) με όλη σας την καρδιά» (2:208). Όσοι πέσουν στα νερά αυτής της θάλασσας εκπέμπουν ασφάλεια, και άρα Ισλάμ, σε κάθε κατάσταση. Στις πράξεις αυτών των ανθρώπων δεν γίνεται να δει κανείς κάτι άλλο πέρα από καλοσύνη.

Γιατί η Γλώσσα; Γιατί το Χέρι;

Όπως σε κάθε δήλωση του διδασκάλου μας (η ειρήνη και οι ευλογίες του Θεού ας είναι πάντα μαζί του), κάθε λέξη στο χαντίθ που αναφέρθηκε παραπάνω επιλέχθηκε με προσοχή. Γιατί όμως διάλεξε να μιλήσει για το χέρι και τη γλώσσα; Υπάρχουν ασφαλώς διάφοροι λόγοι για μια τέτοια επιλογή. Κάποιος μπορεί να βλάψει τον άλλο με πολλούς τρόπους, άμεσα ή έμμεσα. Τα χέρια υποδηλώνουν τον άμεσο τρόπο και η γλώσσα τον έμμεσο. Οι άνθρωποι επιτίθενται στους άλλους είτε άμεσα, με φυσικά μέσα, είτε έμμεσα, με τα κακεντρεχή σχόλια, την κοροϊδία και τα κουτσομπολιά. Οι πραγματικοί Μουσουλμάνοι δεν κάνουν ποτέ κάτι τέτοιο, καθώς ενεργούν πάντα δίκαια και με γενναιοδωρία, είτε με τις πράξεις τους, είτε με τα λόγια τους.

Ο Προφήτης αναφέρει τη γλώσσα πριν από το χέρι, γιατί στο Ισλάμ μπορεί κανείς να ανταποδώσει μόνο γι’ αυτό που έχει πάθει με τον φυσικό, άμεσο τρόπο. Η ανταπόδοση, δηλαδή, δεν ισχύει για τη ζημιά που έγινε έμμεσα, με το κουτσομπολιό ή τη συκοφαντία. Τέτοιες πράξεις μπορούν να προκαλέσουν εύκολα συγκρούσεις μεταξύ ατόμων, κοινοτήτων, ακόμα και εθνών. Η αντιμετώπιση τέτοιων πρακτικών είναι σχετικά δυσκολότερη από το κακό που μπορεί να προκληθεί με την άμεση βία, γι’ αυτό ακριβώς και ο Προφήτης αναφέρει τη γλώσσα πριν από το χέρι. Από την άλλη μεριά, γνωρίζουμε την αξία που δίνει ο Θεός στους αληθινούς Μουσουλμάνους: είναι τόσο σημαντικοί για τον Θεό, που τα υπόλοιπα μέλη της μουσουλμανικής κοινότητας θα πρέπει συνεχώς να ελέγχουν τόσο τη γλώσσα όσο και το χέρι τους στις συναλλαγές τους μαζί τους.

Μία ακόμα ηθική διάσταση του Ισλάμ είναι το ότι οι Μουσουλμάνοι πρέπει να παραμερίζουν πράγματα ή χαρακτηριστικά που μπορεί να βλάψουν άλλους, είτε φυσικά είτε πνευματικά. Γενικά, θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να μη βλάψουν κανέναν με τις πράξεις τους. Πέρα από το να μη βλάψουν, κάθε τμήμα της μουσουλμανικής κοινότητας θα πρέπει να προσφέρει προστασία και ασφάλεια στα μέλη του. Οι Μουσουλμάνοι είναι πραγματικοί Μουσουλμάνοι μόνο στον βαθμό που κουβαλούν μέσα τους συναισθήματα προστασίας για τους άλλους. Όπου κι αν βρίσκονται ή όπου κι αν ζουν, αυτοί οι πραγματικοί πιστοί βιώνουν στην πράξη το συναίσθημα που πηγάζει από το θερμό, εγκάρδιο σαλαάμ. Μόλις φτάνουν για προσευχή, εύχονται ασφάλεια στους άλλους, κοσμούν τις προσευχές τους με χαιρετισμούς και, με το τέλος της, απευθύνουν σαλαάμ στους υπόλοιπους πιστούς. Είναι σχεδόν αδύνατο τέτοιοι άνθρωποι, οι οποίοι έζησαν μία ολόκληρη ζωή στη ζεστή αγκαλιά του σαλαάμ, έστω και να επιχειρήσουν να εισέλθουν σε αντίθετο μονοπάτι, να απομακρυνθούν δηλαδή από τις βασικές αρχές της ασφάλειας, της εμπιστοσύνης, της ησυχίας, της ακεραιότητας, είτε σε αυτή, είτε στην επόμενη ζωή, δηλαδή με άλλα λόγια να βλάψουν τους εαυτούς τους ή άλλους ανθρώπους.

Θα ήταν χρήσιμο να συνοψίσουμε εδώ τα παραπάνω σημεία: Οι αληθινοί Μουσουλμάνοι είναι οι πιο έμπιστοι εκπρόσωποι της παγκόσμιας ειρήνης. Ταξιδεύουν παντού μ’ αυτό το ανώτερο ιδανικό στην καρδιά τους. Αντί να βασανίζουν ή να κάνουν άλλους να υποφέρουν, αποτυπώνονται στη μνήμη όλων σαν προστάτες και ειρηνοποιοί. Για εκείνους, δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη φυσική (άμεση) και λεκτική (έμμεση) παραβίαση των δικαιωμάτων κάποιου. Για την ακρίβεια, σε κάποιες περιπτώσεις, η τελευταία θεωρείται χειρότερη από την πρώτη.

[1] Μπουχάρι, Ιμάν, 4.
[2] Μπουχάρι, Ιμάν 20· Μουσλίμ, Ιμάν, 63.

Tweet

Whatsapp