Μην έχετε χέρια για όσους σας χτυπούν, ούτε φωνή για όσους σας βρίζουν
Από την ημέρα που δημιουργήθηκε το Ίδρυμα Δημοσιογράφων και Συγγραφέων ώς σήμερα –ακόμα και αν τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν πάντα όπως θα θέλαμε– μπορούμε να πούμε ότι οι δραστηριότητές του ήταν σε γενικές γραμμές σημαντικές, αλλά, για κάποιο λόγο, δεν μπόρεσα ποτέ να συμμετάσχω πλήρως σε αυτές. Γι’ αυτό και δεν μπορώ να αξιώσω μερίδιο από την επιτυχία τους.
Για παράδειγμα, προσκάλεσε στη χώρα μας παγκοσμίου φήμης ποδοσφαιριστές για να συγκεντρώσει βοήθεια για τη Βοσνία. Κάθε χρόνο φέρνει σε επαφή σημαντικές ομάδες ανθρώπων, για να συζητήσουν για διάφορα θέματα και να ανταλλάξουν ιδέες. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και απόψε. Το Ίδρυμα έχει καταθέσει προτάσεις που θα συζητηθούν, ανεξάρτητα από την προσωπική μας άποψη γι’ αυτές. Ως αποτέλεσμα αυτών των δράσεων, έχουμε συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε ο ένας τον άλλο και ότι όλοι μπορούν να συναντηθούν με οποιονδήποτε θέλουν. Αν δεν είχαμε καταφέρει να συνεννοηθούμε μέχρι σήμερα, είναι απλά επειδή μας παρεμπόδιζαν οι εσφαλμένες εικασίες μας και, κατά συνέπεια, επειδή παραμελούσαμε αυτή τη σημαντική ευθύνη που έχουμε ο ένας προς τον άλλον.
Το Ίδρυμα είναι γνωστό στην Τουρκία, κατά κύριο λόγο ως ένας εκπρόσωπος της ανεκτικότητας. Πραγματικά, έχει ταυτιστεί με την ανεκτικότητα. Όποτε γίνεται λόγος για το Ίδρυμα, αμέσως μετά αναφέρεται η ανεκτικότητα. Ακόμη, η εικόνα του Ιδρύματος έχει προκαλέσει τη ζήλια και την εμφάνιση πολλών ανταγωνιστικών οργανώσεων. Τώρα, ευτυχώς, όλοι τραγουδούν συντονισμένα. Γι’ αυτό τον λόγο, πιστεύω ότι η ανεκτικότητα θα διαδοθεί ταχύτερα στα λαϊκά στρώματα, θα εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα και, όπως είπε ένας καλλιτέχνης φίλος μου, σύντομα και με τη βοήθεια του Θεού θα μπορούμε να περπατάμε πλάι-πλάι, καρδιά με καρδιά και χέρι-χέρι προς ένα «ευτυχισμένο αύριο».
Όταν ο Προφήτης ξεψυχούσε και ετοιμαζόταν να περάσει στον επόμενο κόσμο, είπε:
Σας εμπιστεύομαι τους Ανθρώπους της Βίβλου, τους Χριστιανούς και τους Ιουδαίους.[1]
Όταν ο Όμαρ είχε μαχαιρωθεί και πονούσε, λίγο πριν πεθάνει, διαμήνυσε στους πιστούς:
Σας εμπιστεύομαι τους Ανθρώπους της Βίβλου που βρίσκονται ανάμεσά μας. Να φοβάστε τον Θεό όταν τους αντιμετωπίζετε και να τους φέρεστε δίκαια.[2]
Αφού νίκησε τον εχθρό στο Μαντζικέρτ[3], ο Σουλτάνος Αλπαρσλάν20 φιλοξένησε τη στρατιωτική ηγεσία και τον αρχηγό του αντίπαλου κράτους στη σκηνή του. Έπειτα διέταξε να μεταφερθούν ασφαλείς στην πρωτεύουσά τους, την Κωνσταντινούπολη, με συνοδεία μερικών αξιωματούχων του. Στην Ιερουσαλήμ, ο Αγιουβίδης Σουλτάνος Σαλαδίνος πήγε τη νύχτα στη σκηνή του Ριχάρδου, του διοικητή του στρατού των Σταυροφόρων, για να περιποιηθεί τις πληγές του – παρά το γεγονός ότι οι δυνάμεις του Ριχάρδου είχαν σκοτώσει χιλιάδες Μουσουλμάνους.
Είμαστε τα παιδιά ενός πολιτισμού που γέννησε τέτοιους ανθρώπους. Είμαστε οι κληρονόμοι του πολιτισμού που διαθέτει την ευρύτην ανεκτικότητα. Αυτή η ιδέα εξαπλώνεται σήμερα σαν τα κύματα της θάλασσας, φτάνοντας ώς την άκρη του κόσμου. Πιστεύω με βεβαιότητα ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι χρόνια ανεκτικότητας και αγάπης. Σε αυτό το πλαίσιο, θα προσφέρουμε στον κόσμο πολλά και θα λάβουμε πολλά. Θα σταματήσουν οι διαμάχες ανάμεσα στον ίδιο μας τον λαό, αλλά και οι διαμάχες με τις άλλες κουλτούρες, πολιτισμούς, λαούς, θρησκείες και κοσμοθεωρίες. Τα προβλήματα που οδηγούσαν σε διαφωνίες και συγκρούσεις θα επιλυθούν πλήρως και, για μία ακόμα φορά, κατανοώντας τη δύναμη της αγάπης, θα μπορέσουμε να ανοίξουμε τις καρδιές μας προς όλους με αγάπη και οίκτο. Με τη βοήθεια του Θεού, θα καταφέρουμε να επικεντρωθούμε στα σημαντικά στοιχεία του διαλόγου και της ανεκτικότητας• στοιχεία που ο σημερινός κόσμος χρειάζεται περισσότερο από ποτέ.
Πρόσφατα, ο Ιζετίν Ντογάν[4] μού θύμισε ένα σημαντικό γεγονός στη μουσουλμανική ιστορία. Αναφερόμενος στους Χαριτζίτες[5] που στασίασαν κατά της νόμιμης κυβέρνησης και συγκεντρώθηκαν στη Ναχραγουάν για να του επιτεθούν, ο Χαλίφης Αλί είπε: «Θα ήταν άδικο να τους επιτεθούμε πριν μας επιτεθούν εκείνοι».
Είμαστε μια κοινωνία που γαλουχήθηκε με τη νοοτροπία τέτοιων ηγετών. Σε μια εποχή που έχουμε μεγάλη ανάγκη από ανεκτικότητα, με τη χάρη του Θεού, κάθε τμήμα της κοινωνίας θα αγωνιστεί για την ανεκτικότητα και τον διάλογο και τα οφέλη που θα προκύψουν θα διαδοθούν προς κάθε κατεύθυνση γρηγορότερα από όσο θα μπορούσαμε να περιμένουμε.
Ίσως κάνω κατάχρηση του χρόνου σας, αλλά δεν μπορώ να προχωρήσω χωρίς να αναφέρω την αγωνία που νιώθω. Η τουρκική κοινωνία που, αυτή την εποχή, στραγγαλίζεται από εσωτερικές συγκρούσεις, προσδοκά συμπεριφορά βασισμένη στην ανεκτικότητα. Όποτε τη βρήκε, κάθε φορά που έγινε ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, η κοινωνία ανταποκρίθηκε πραγματοποιώντας άλματα. Όμως είναι επίσης προφανές ότι ορισμένοι αδύναμοι και ασήμαντοι άνθρωποι, γεμάτοι οργή, έδειξαν τα εγγενή ελαττώματα του χαρακτήρα τους και προσπάθησαν να παρουσιαστούν δυνατοί προκαλώντας ζημιά, στήνοντας ενέδρες για να επιτεθούν σε όσους πιστεύουν στην ανεκτικότητα και προσπαθώντας να ανατινάξουν τις γέφυρες που οδηγούν στον διάλογο. Θα αντιμετωπίσουμε μεγάλες δοκιμασίες τώρα. Το έθνος μας, που έχει ήδη περάσει πολλές δοκιμασίες, θα αντιμετωπίσει αυτές που έρχονται με σύμπνοια και ομόνοια και θα ξεπεράσει κάθε εμπόδιο στον δρόμο για την κοινωνική αρμονία.
Αυτό που αναζητούμε είναι πολύτιμο. Ο στόχος της ανεκτικότητας και του διαλόγου που θέλουμε να πετύχουμε είναι εξαιρετικά σημαντικός. Όπως δεν είναι εύκολο να αποκτήσουμε πολύτιμα και σπάνια αντικείμενα, έτσι είναι δύσκολο να τα προστατέψουμε όταν τα έχουμε αποκτήσει. Το να κατακτήσουμε την κοινωνική αρμονία μέσω του διαλόγου και της ανεκτικότητας σημαίνει να κατακτήσουμε δύο πολύτιμα πράγματα για να μπορέσουμε στη συνέχεια να φτάσουμε σε ένα τρίτο. Ο Θεός πρόκειται να μας δοκιμάσει με διάφορους τρόπους ώστε να αντιληφθούμε πόσο μεγάλη είναι η αξία τους και, κατά συνέπεια, είναι βέβαιο ότι θα μας αναγκάσει να αγωνιστούμε γι’ αυτά. Θα υπομείνουμε όλες αυτές τις δοκιμασίες και θα πούμε όπως είπε ο Γιουνούς:
Είτε δεχόμαστε σκληρότητα από το Μεγαλείο του Θεού
Είτε γενναιοδωρία από τη Χάρη Του,
Και τα δύο είναι αγαλλίαση για την ψυχή.
Τόσο οι Ευλογίες Του όσο και η Οργή Του μας ευχαριστούν.
Πρέπει να φερόμαστε σαν να «μην έχουμε χέρια για όσους μας χτυπούν, ούτε φωνή για όσους μας βρίζουν». Ακόμα και αν προσπαθήσουν να μας κομματιάσουν, εμείς θα παραμείνουμε άθραυστοι και θα αγκαλιάσουμε τους πάντες με αγάπη και οίκτο. Και με αγάπη ο ένας για τον άλλο, θα περπατήσουμε προς το αύριο.
Εύχομαι αυτό το ευχάριστο βράδυ να αποτελέσει μια ευκαιρία για έλεος και συγχώρεση. Σας χαιρετώ όλους με τον μέγιστο δυνατό σεβασμό.
[1] Αμπού Νταγούντ, Ιμαράτ, 33 Μουτάκι αλ Χίντι, Κανζ αλ Ουμάλ, 4.362.
[2] Γιάχια ιμπν Άνταμ, Κιτάμπ αλ Χαράζ, 54.
[3] Μάχη του Μαντζικέρτ: Αυτή η μάχη, που διεξήχθη το 1071, έφερε τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ρωμανό Δ’ τον Διογένη αντιμέτωπο με τον Σελτζούκο Τούρκο Σουλτάνο Αλπαρσλάν. Η ήττα του Αυτοκράτορα είχε ως αποτέλεσμα την άλωση του μεγαλύτερου μέρους της Ανατολίας από τους Σελτζούκους. 20. Σουλτάνος Αλπαρσλάν: Ο μεγαλύτερος και διασημότερος από τους Σελτζούκους Σουλτάνους. Νίκησε τον βυζαντινό στρατό στο Μαντζικέρτ, το 1071, και άνοιξε τις πύλες της Ανατολίας για τους Σελτζούκους.
[4] Δρ. Ιζετίν Ντογάν (γενν. 1940): Καθηγητής νομικής και νυν πρόεδρος του βακουφίου Τζεμ, ενός ιδρύματος Αλεβίδων Τούρκων.
[5] Μειονοτική ομάδα που αποσπάστηκε από την κοινότητα και δολοφόνησε τον Χαλίφη Αλί.
Ο συγγραφέας εκφώνησε αυτή την ομιλία σε ένα δείπνο, κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού, που οργανώθηκε από το Ίδρυμα Δημοσιογράφων και Συγγραφέων την 11η Φεβρουαρίου 1995 στην Κωνσταντινούπολη.
- Δημιουργήθηκε στις