Ανεκτικότητα

Βιώνουμε ως έθνος έναν έντονο ζήλο για αποκατάσταση και ανάκαμψη. Αν δεν μας εμποδίσει κάποιος αντίθετος άνεμος, τα επόμενα χρόνια θα είναι «η εποχή της ανάδειξής μας». Ωστόσο, υπάρχουν διαφορές στις μεθόδους αποκατάστασης και ανάκαμψης. Πάντοτε, κατά τους τελευταίους αιώνες, υπήρχαν διαφωνίες ανάμεσά μας για το ποιες μεθόδους πρέπει να υιοθετήσουμε και ποιες να απορρίψουμε σχετικά με την ανανέωση στην πνευματική και πολιτιστική μας ζωή. Υπήρχαν επίσης διαφορές στον τρόπο και τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκαν (κατά καιρούς) για να αναζωογονηθεί η κοινωνία μας. Οι οιωνοί, που εμφανίζονται όταν γεφυρώνουμε το παρελθόν και το μέλλον, μας γεμίζουν με ελπίδα κι όμως την ίδια στιγμή φαίνεται ότι μας περιμένουν δύσκολες μέρες.

Έτσι, καθώς βαδίζουμε προς το μέλλον ως ενιαίο έθνος, η ανεκτικότητα είναι το ασφαλέστερο καταφύγιό μας και το οχυρό μας απέναντι στα εμπόδια που προκύπτουν από τις ρήξεις, από τις φατρίες και από τις διαφωνίες· εμπόδια που καραδοκούν σε κάθε γωνιά.

Πρέπει να δείχνουμε τόση ανεκτικότητα, ώστε να μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μας στα ελαττώματα των άλλων, να σεβόμαστε τις διαφορετικές ιδέες και να συγχωρούμε ό,τι είναι συγχωρητέο. Και μάλιστα, ακόμα και όταν αντιμετωπίζουμε παραβιάσεις των αναφαίρετων δικαιωμάτων μας, πρέπει να διατηρούμε τον σεβασμό μας στις ανθρώπινες αξίες και να προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε τη δικαιοσύνη. Ακόμα και στις πιο χονδροειδείς σκέψεις και στις πιο άξεστες ιδέες, ιδέες που μας είναι αδύνατο να συμμεριστούμε, θα πρέπει να απαντάμε με πραότητα, με τη σύνεση ενός Προφήτη και χωρίς να χάνουμε την ψυχραιμία μας. Αυτή η πραότητα παρουσιάζεται στο Κοράνι ως «τα ευγενικά λόγια» και αγγίζει τις καρδιές των άλλων. Είναι το αποτέλεσμα της τρυφερής καρδιάς, της ευγενικής προσέγγισης και της ήπιας συμπεριφοράς. Πρέπει να έχουμε τόση ανεκτικότητα που να μπορούμε να επωφεληθούμε από τις ιδέες που μας εναντιώνονται, γιατί, αλήθεια, αυτές μας αναγκάζουν να διατηρούμε την καρδιά μας, το πνεύμα μας και τη συνείδησή μας ζωντανά και σε εγρήγορση, ακόμα και όταν δεν μας διδάσκουν άμεσα ή έμμεσα τίποτα.

Η ανεκτικότητα, ένας όρος που μερικές φορές χρησιμοποιούμε αντί των λέξεων σεβασμός, έλεος, γενναιοδωρία ή αυτοσυγκράτηση, είναι το βασικότερο συστατικό του ηθικού μας συστήματος. Αποτελεί μια πολύ σημαντική πηγή πνευματικής πειθαρχίας. Είναι η θεόσταλτη αρετή των τελειοποιημένων ανθρώπων.

Υπό το πρίσμα της ανεκτικότητας, οι αρετές των πιστών φτάνουν σε νέα βάθη και εκτείνονται στο άπειρο. Τα σφάλματα και τα ελαττώματα γίνονται ασήμαντα και εξασθενίζουν έως ότου μικρύνουν τόσο πολύ που να χωρούν σε μία δαχτυλήθρα. Η συμπεριφορά Εκείνου που υπερβαίνει τα όρια του χρόνου και του χώρου διηθείται πάντα μέσα από το πρίσμα της ανεκτικότητας και αγκαλιάζει όλους εμάς και όλη την πλάση. Η αγκαλιά αυτή είναι τόσο πλατιά, που όταν μια διεφθαρμένη γυναίκα η οποία είχε δώσει νερό σε ένα διψασμένο σκύλο άγγιξε το ρόπτρο της «Πόρτας του Ελέους», βρέθηκε σε ένα διάδρομο που οδηγούσε στην αγνότητα και στον Παράδεισο. Ομοίως, εξαιτίας της βαθιάς αγάπης που ένιωσε ένας μέθυσος για τον Θεό και τον Αγγελιοφόρο Του, ξαφνικά ξεμέθυσε και κέρδισε τη συντροφιά του Προφήτη. Σε ένα άλλο παράδειγμα, ένας αιμοδιψής δολοφόνος, που ελέησε ο Μεγαλοδύναμος με λίγη μοναχά από τη Χάρη Του, σώθηκε από την απαίσια ψύχωσή του και στράφηκε προς την ανώτατη θέση καταξίωσης· μια θέση που ξεπερνούσε κατά πολύ τη φύση του, μια θέση που τελικά κατόρθωσε να φτάσει.

Όλοι μας θέλουμε οι άλλοι να μας βλέπουν μέσα από αυτό το πρίσμα και περιμένουμε την αύρα της άφεσης αμαρτιών και της συγχώρεσης να πνέει διαρκώς στο περιβάλλον μας. Όλοι μας θέλουμε να αντικρίσουμε το παρελθόν και το παρόν μας μέσα από αυτό το φακό της ανεκτικότητας και της μακροθυμίας που λιώνει, μεταμορφώνει, καθαρίζει και εξαγνίζει. Όλοι μας θέλουμε, στη συνέχεια, να προχωρήσουμε προς το μέλλον με ασφάλεια, χωρίς να νιώθουμε άγχος. Δεν θέλουμε να κατακρίνεται το παρελθόν μας. Ούτε να αμαυρώνεται το μέλλον μας εξαιτίας του παρόντος μας. Όλοι μας προσδοκούμε αγάπη και σεβασμό καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, ελπίζουμε σε ανεκτικότητα και συγχώρεση και θέλουμε να μας περιβάλλουν αισθήματα γενναιοδωρίας και στοργής. Περιμένουμε ανεκτικότητα και συγχώρεση από τους γονείς μας για τις αταξίες μας στο σπίτι, από τους δασκάλους μας για την ανυπακοή μας στο σχολείο, από τα αθώα θύματα τα οποία αδικήσαμε και καταπιέσαμε, από τον δικαστή και τον κατήγορο στο δικαστήριο, από τους διοικητές μας στον στρατό, από τα αστυνομικά όργανα και από τον Κριτή των Κριτών στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να αξίζουμε αυτό που περιμένουμε. Κάποιος που δεν συγχωρεί δεν έχει κανένα δικαίωμα να περιμένει συγχώρεση. Ο καθένας θα λάβει ασέβεια στον βαθμό που υπήρξε ασεβής. Κάποιος που δεν αγαπάει δεν είναι άξιος να αγαπηθεί. Όσοι δεν αγκαλιάζουν ολόκληρη την ανθρωπότητα με ανεκτικότητα και συγχώρεση έχουν χάσει το δικαίωμά τους στην άφεση και τη συγχώρεση. Ο θλιβερός που καταριέται τους άλλους δεν έχει δικαίωμα να περιμένει σεβασμό από εκείνους. Εκείνοι που βρίζουν θα βριστούν και εκείνοι που χτυπούν θα χτυπηθούν. Αν οι αληθινοί Μουσουλμάνοι τηρούσαν πιστά αυτούς τους κανόνες του Κορανίου και συνέχιζαν τον δρόμο τους υπομένοντας βαθιά μέσα τους τις βρισιές, τότε θα εμφανίζονταν άλλοι με σκοπό να αποδώσουν τη δικαιοσύνη της Μοίρας σε αυτούς που τους έβρισαν.

Όταν συναντούν κούφια λόγια ή ανάρμοστη συμπεριφορά, τα προσπερνούν με αξιοπρέπεια. (Αλ Φουρκάν 25:72)

Αν φέρεστε ανεκτικά, παραβλέπετε και συγχωρείτε (τα λάθη τους)... (Ατ Ταγκαμπούν 64:14)

Σε χώρες όπου ακμάζει η διαφθορά, η αδιαλλαξία και η αναλγησία, είναι απούσες έννοιες όπως η ελευθερία της σκέψης, η καλοπροαίρετη κριτική και η ανταλλαγή ιδεών σύμφωνα με τους κανόνες δικαίου, ο διάλογος. Θα ήταν άσκοπο να μιλήσουμε για λογική ή έμπνευση σε αυτές τις χώρες. Κατά τη γνώμη μου, αυτός πρέπει να είναι ο λόγος για τον οποίο δεν σημειώθηκε εκεί καμία πρόοδος εδώ και χρόνια, παρά την πληθώρα των ανούσιων κομπασμών.

Για χρόνια, έχουν υπάρξει πολυάριθμα παραδείγματα ανηθικότητας –οι αρχές μου δεν μου επιτρέπουν να μιλήσω ανοιχτά για αυτά– και όμως οι αυτουργοί τους έλαβαν το μερίδιο της ανοχής που τους αναλογούσε. Ωστόσο, συνεχίζονται οι προσπάθειες να χαρακτηριστούν κάποιοι αθώοι άνθρωποι ως «οπισθοδρομικοί φανατικοί που υποστηρίζουν θεοκρατικά καθεστώτα». Ο « φονταμενταλισμός» είναι άλλος ένας μοντέρνος όρος με τον οποίο σπιλώνονται αυτοί οι άνθρωποι. Επιπλέον, το Ισλάμ έχει κατηγορηθεί ότι δεν συμβαδίζει με την εποχή μας. Σήμερα, με λύπη μας, παρατηρούμε συχνά ότι άνθρωποι που δεν έκαναν τίποτα περισσότερο από το να εκφράσουν τα θρησκευτικά τους αισθήματα έχουν στιγματιστεί ως συντηρητικοί, φανατικοί και φονταμενταλιστές. Δυστυχώς κάποιοι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά ανάμεσα στην αληθινή πίστη και στον τυφλό φανατισμό.

Δεν είναι δυνατό να μιλάμε για κοινές ιδέες ή για συλλογική συνείδηση σε κοινωνίες, όπου τα άτομα δεν αντιμετωπίζουν το ένα το άλλο με ανεκτικότητα ή σε χώρες όπου δεν έχει πλήρως παγιωθεί το πνεύμα της αυτοσυγκράτησης. Σε τέτοιες χώρες, οι ιδέες καταβροχθίζουν η μία την άλλη μέσα σε έναν ιστό συγκρούσεων. Το έργο των στοχαστών θα είναι μάταιο και σε αυτές τις χώρες δεν θα είναι δυνατή η εδραίωση της λογικής σκέψης ή της ελευθερίας της πίστης ή της σκέψης. Πουθενά στον κόσμο, σήμερα, το κράτος δεν έχει βασιστεί σε ένα αληθινό σύστημα δικαιοσύνης. Ακόμα και όταν τα φαινόμενα δείχνουν το αντίθετο, αυτό δεν αποτελεί παρά μια οφθαλμαπάτη. Σε έναν τόπο όπου δεν υπάρχει ανεκτικότητα, δεν είναι δυνατό να κάνει κανείς λόγο για υγιή πληροφόρηση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, για υγιή διανόηση ή για υγιή και λογικό πολιτισμό. Αυτό που βλέπουμε όταν κοιτάζουμε τις δράσεις που φέρουν τέτοια ονόματα είναι μόνο κάποιες άκαρπες, μονόπλευρες προσπάθειες που γίνονται σύμφωνα με συγκεκριμένη λογική και συγκεκριμένη φιλοσοφία. Το να περιμένει κανείς από αυτές κάτι καινούργιο, επωφελές και ελπιδοφόρο για το μέλλον είναι μάταιο.

Αυτό το άρθρο γράφτηκε το 1996 και δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο Yeşeren Düşünceler, Kaynak, Σμύρνη, 1996, σ. 19-22.

Tweet

Whatsapp