Διάλογος ως προς το πνεύμα και το νόημα της διδασκαλίας του Μουχάμμεντ

Αν και δεν μου αρέσει να περιαυτολογώ και διαθέτω φτωχή μνήμη, μπορώ να ανακαλέσω, τον έναν μετά τον άλλο, δεκάδες στίχους του Κορανίου σχετικούς με τη συγχώρεση, τον διάλογο, την εξομολόγηση, την εμπιστοσύνη, κάτι που φανερώνει τον πανανθρώπινο χαρακτήρα ή, διαφορετικά, την οικουμενικότητα του μηνύματος του Ισλάμ.

Το Κοράνι αναφέρει, για παράδειγμα, ότι «η ειρήνη είναι αγαθό» (Αν-Νίσα 4:128). Ο στίχος δεν προέκυψε από κάποιο ιδιαίτερο περιστατικό, ούτε περιορίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο ιδεών. Ο κανόνας είναι γενικός. Εξάλλου, μήπως δεν είναι η ίδια η ρίζα του ουσιαστικού « Ισλάμ» που σημαίνει την πληρότητα, την ειρήνη, την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη; Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, μας είναι αδύνατο να σκεφτούμε ότι μπορεί να υπάρξουν αληθινοί Μουσουλμάνοι που δεν αντιπροσωπεύουν και δεν έχουν αναπτύξει πλήρως αυτά τα χαρακτηριστικά. Επιπλέον, υπάρχει και η ουσία πίσω από το ιερό αυτό όνομα (το Ισλάμ), η οποία συνοψίζεται στην προσέγγιση των πάντων με αγάπη. Εάν κάποιος Μουσουλμάνος βρίσκεται μακριά από το παραπάνω πλαίσιο, δεν μπορεί να θεωρείται ότι κατανοεί πραγματικά το νόημα της θρησκείας, ότι πραγματοποιεί τις προτροπές του και ότι εκπροσωπεί τον λόγο του Κορανίου.

Μαζί με τους κανόνες που εξασφαλίζουν ειρήνη και ασφάλεια, υπάρχουν στίχοι στο Κοράνι που αναφέρονται στους τρόπους αντιμετώπισης των εγκληματιών και όσων προκαλούν αναρχία και τρόμο. Προβλέπονται νομικές κυρώσεις, ποινές και αντίποινα. Παρ’ όλα αυτά, είτε στοχαστούμε σχετικά με τη σημασία αυτών των στίχων και κάποιων αντίστοιχων χαντίθ, είτε σε σχέση με την εφαρμογή τους, δεν θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε ορθά συμπεράσματα, αν δεν λάβουμε υπόψη μας και τις κάθε φορά ισχύουσες συνθήκες, αν δεν ξεχωρίσουμε ποια είναι η ουσία και ποια η επουσιώδης λεπτομέρεια, ποιος ο σκοπός και ποιο το μέσο• εάν, με άλλα λόγια, δεν συνεκτιμήσουμε το πριν και το μετά της κατάστασης, εντός της οποίας αποκαλύφθηκε ο κάθε στίχος.

Λέω με βεβαιότητα ότι η αγάπη, η ειρήνη, η συγχώρεση και η ανεκτικότητα είναι οι βασικές αρχές του Ισλάμ, ενώ όλα τ’ άλλα επακολουθούν. Όμως, ακόμη και τις βασικές αρχές πρέπει να αξιολογούμε βάσει της σημασίας τους. Για παράδειγμα, εφόσον ο Θεός προσδίδει μεγάλη σημασία στην αγάπη και μας πληροφορεί ότι αγαπά εκείνους που τον αγαπούν προσδίδοντάς τους μάλιστα το τιμητικό όνομα «Habibullah» (ο αγαπημένος του Θεού), θα πρέπει να δεχθούμε την αγάπη ως μία από τις βασικές αρχές του Ισλάμ. Κανόνες όπως αυτός του Τζιχάντ εναντίον των υποκριτών και των απίστων, αποτελούν δευτερεύοντα θέματα που επιβάλλονται από τις εκάστοτε περιστάσεις. Η ισχύς των κανόνων εξαρτάται από διάφορους λόγους και συνθήκες. Στις περιπτώσεις που απουσιάζουν οι λόγοι αυτοί, τότε και οι κανόνες δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται. Κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο, η ισχύς κανόνων που αφορούν θέματα, όπως οι εκτελέσεις, η εξορία ή ο πόλεμος, σχετίζονται με ποικίλους παράγοντες. Το ουσιώδες είναι να εξηγηθούν και να εξαπλωθούν οι αρχές του Ισλάμ με μειλίχιο λόγο και ευγενική συμπεριφορά. Έτσι η ειρήνη, η δικαιοσύνη και η σταθερότητα είναι ουσιώδεις για το Ισλάμ, ενώ ο πόλεμος αποτελεί απλά προϊόν των περιστάσεων, δηλαδή είναι άμεσα εξαρτώμενος από συγκεκριμένες συνθήκες. Δυστυχώς, όσοι αγνοούν την αρχή αυτή και δεν εξετάζουν την ύπαρξη αιτιών που δικαιολογούν την εφαρμογή των δευτερευόντων νόμων και κανονισμών του Ισλάμ, είναι εκείνοι (διαβάζοντας το Κοράνι με την άξεστη ματιά των Ζαχίρι^[1]) που εστιάζουν στη βία – εκείνοι που δεν κατανοούν τους κανόνες και τους λόγους ή την πηγή της βίας, εκείνοι που δεν κατανοούν εν τέλει το ίδιο το Ισλάμ.

Κάθε φορά που προκύπτουν οι παραπάνω λόγοι για άσκηση βίας, τότε προφανώς τίθενται σε εφαρμογή οι αντίστοιχοι κανόνες. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που εχθρικές δυνάμεις επιτεθούν στη χώρα μας, δεν θα περιμένει κανείς να κάτσουμε παθητικά καλωσορίζοντάς τις με φιλοφρονητικές εκφράσεις του τύπου: «Πόσο χαιρόμαστε για την επίσκεψη».

Ρίξτε άλλωστε μια ματιά στον κόσμο όπου ζούμε! Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες πληροφορίες κάποιας εφημερίδας, σήμερα πόλεμοι συνεχίζονται σε 56 διαφορετικά σημεία του πλανήτη μας. Σε πολλά μέρη αυτού του κόσμου, τα δάκρυα ακόμα τρέχουν ποτάμι και το αίμα ρέει. Συχνά δε, οι χώρες που αντιμάχονται, υποστηρίζουν αμφότερες τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπό αυτό το πρίσμα, η καθολική και αδιάκριτη αντίθεση στον πόλεμο σημαίνει καθολική και αδιάκριτη αντίθεση στην ανθρώπινη πραγματικότητα. Τη στιγμή που κινδυνεύουν οι ελευθερίες και τα δημοκρατικά μας δικαιώματα, ασφαλώς θα αντισταθούμε και θα πολεμήσουμε, αν χρειαστεί. Αλλά, όπως ανέφερα, όλα αυτά είναι δευτερεύοντα. Η βάση του Ισλάμ συνίσταται στην ειρήνη και τη φροντίδα της ανθρωπότητας με αγάπη.

Πρόσκληση στον Κοινό Λόγο

Ένα άλλο σημείο, από το οποίο μπορεί να ξεκινήσει και να εγκαθιδρυθεί ο διάλογος μεταξύ μας, είναι η ανάγκη αύξησης των κοινών τόπων που μοιραζόμαστε με τους άλλους ανθρώπους. Ακόμα κι αν οι άνθρωποι με τους οποίους συνομιλούμε είναι Εβραίοι και Χριστιανοί, η προσέγγιση θα πρέπει να είναι η ίδια και καλό θα ήταν να αποφεύγουμε αναφορές σε θέματα που μας χωρίζουν. Για παράδειγμα, στο Κοράνι υπάρχουν στίχοι που απευθύνονται σε όσους πιστεύουν στη Βίβλο: «Άνθρωποι της Βίβλου! Ας συναντηθούμε στην κοινή μας φράση». Ποια είναι αυτή η φράση; «Ας λατρεύουμε τον Θεό και τίποτ’ άλλο». Η πραγματική ελευθερία επιτυγχάνεται μονάχα όταν κάποιος ελευθερωθεί από την υποδούλωση. Όταν κάποιος γίνεται υπηρέτης του Θεού, τότε παύει να είναι υπηρέτης οποιουδήποτε άλλου. Ελάτε να ενωθούμε σ’ αυτό το ζήτημα. Το Κοράνι συνεχίζει: «Ας σταματήσουμε να θεωρούμε ορισμένους από μας Αφέντες» (Al-Imran 3:64). Η κοινή μας βάση είναι η πίστη στον Θεό. Η Αποστολή του Προφήτη Μουχαμμέντ τίθεται εδώ σε δεύτερο επίπεδο. Σε άλλο σημείο αναφέρεται: «Πείτε σε όσους πιστεύουν: Ας συγχωρέσουμε εκείνους που δεν ελπίζουν στη μετά θάνατον ζωή». Ας τους συγχωρέσουμε, γιατί «μόνο ο Θεός ανταμείβει ή τιμωρεί τους ανθρώπους ανάλογα με την αξία τους» (Al-Jathiya 45:14). Αυτό σημαίνει πως αν είναι κάποιος να τιμωρηθεί, ο Θεός θα τον τιμωρήσει και αυτό δεν αφορά κανέναν άλλον.

Ας δώσουμε ένα άλλο ξεκάθαρο παράδειγμα, που μάλιστα συνδέεται άμεσα με τον ίδιο τον Προφήτη και τους στίχους που του αποκαλύφθηκαν σε κάποια συγκεκριμένη περίσταση και με τους οποίους ο Μεγαλοδύναμος τον επέπληττε ελαφρώς. Κατά μία μαρτυρία, μία φυλή Βεδουίνων ζήτησε από τον Αγγελιαφόρο να τους στείλει ανθρώπους που θα μπορούσαν να τους διδάξουν το Κοράνι. Ο Αγγελιαφόρος ανταποκρίθηκε και έστειλε μερικούς, οι οποίοι όμως έπεσαν σε ενέδρα και μαρτύρησαν βάναυσα στην Bir AlMaunah (η πηγή της Αλ Μαουνά). Μετά απ’ αυτό το επεισόδιο, ο Αγγελιαφόρος του Θεού προσευχήθηκε για την τιμωρία τους, αλλά Εκείνος του αποκάλυψε την ακόλουθη φράση:

Δεν ανήκει στη δική σου δικαιοδοσία (αλλά σ’ εκείνη του Θεού) να κρίνει τους Υπηρέτες Του: είτε τους ελεήσει, είτε τους τιμωρήσει, αν όντως αμάρτησαν. (Αλ Ιμράν, 3:127-128)

Σήμερα σ’ όλο τον κόσμο παρατηρείται αυξανόμενο ενδιαφέρον γύρω από τη θρησκεία και, κατά τη γνώμη μου, η παρουσίαση της πίστης και των αξιών που πραγματικά αντιπροσωπεύει γίνεται ακόμα πιο επιτακτική. Έχουμε, σήμερα, ανάγκη από ανθρώπους ενάρετους, ψύχραιμους και συγκρατημένους, ειλικρινείς και καθαρούς στην καρδιά, ανθρώπους τίμιους, που δεν έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους, που προτιμούν την ευτυχία των ανθρώπων γύρω τους από τη δική τους, ανθρώπους χωρίς υλικές φιλοδοξίες. Εάν η κοινωνία μας μπορέσει να γαλουχήσει ανθρώπους με τέτοια χαρακτηριστικά, τότε μπορούμε να προσβλέπουμε σ’ ένα πολύ καλύτερο μέλλον.

[1] Οι Ζαχίρι (οι οποίοι είναι ελάχιστοι αριθμητικά) προσεγγίζουν το Κοράνι και την Σούνα μόνο μέσα από το εξωτερικό τους νόημα, το οποίο στερείται εσωτερικής αντίληψης και κατάλληλης θεώρησης.

Tweet

Whatsapp