Gayrimakul’ün Ortaya Çıkışı
Gayrimakul’ün ortaya çıkışı bazen, "ved", "yeğus", "yeuk", "nesr" keyfiyetinde, bazen Mecusilerde olduğu gibi "nur-zulmet" ikilemi tarzında, bazen külli bir ruh biçiminde, bazen de "Lat", "Menat", "Uzza", "naile", "isaf"... türünden değişik putlar, ateş, ırmak, yıldırım, rüzgar... nev'inden, tabiat kitabının ürperten ve korku veren hadiselerinden kaynaklana gelmiştir. Her zaman, eğriliğe ve inhirafa açık ruhlar, bazen "ved, yeğus, yeuk, nesr" hadisesinde olduğu gibi, hüsn-ü niyetle başlayan bir çarpıklığa sürüklenmiş, bazen de makule ve semavi olana sırtlarını dönerek yanlış bir yola girmiş ve doğrudan uzaklaşmışlardır. Merkezde inhiraf açısı sezilemeyecek kadar küçük olduğundan, meselenin farkına varamamış, farkına vardıkları nokta olan muhit hattında da, açının genişliğine takılıp geriye dönememişlerdir. Sonra da en önemli gerçekleri bile değişik vehm u hayallere bağlama yoluna sapmışlardır. İşte böyle bir gayrimakuliyet, ister İlahi icraattan her birini açıktan açığa farklı putlara bağlama şeklinde olsun, ister bazı müşriklerin biraz mazeret biraz da demagoji olarak ileri sürdükleri "mütevassıt şefaatçiler" yaklaşımındaki kapalı irtibat biçiminde olsun, apaçık hem akla, hem de vahye karşı gelmektir ve düpedüz bir sapıklıktır.
Hemen her zaman makul olan tektir. Ondan sapılınca, farkına varılmadan gayrimakul çokluğa düşülmüştür: Sabiiler; doğumu, ölümü, mutluluğu, mutsuzluğu, bela ve musibetleri, bizim kader telakkimize benzer şekilde, Ay'a-Güneş'e, yıldızlara; animistler külli bir ruha; Mecusiler, nura-zulmete ve putperestler de değişik ad ve unvanlar altında pek çok puta "Vahid-i Hakiki"nin yerine "kesir-i hakiki"yi ikame etmişlerdir. Sonra da, onları bu inhiraflarından vazgeçirmek isteyen İlahi mesajlara karşı "eski köye yeni adet mi?" der gibi "Biz atalarımızın üzerinde bulduğumuz yolda yürürüz" karşılığını vermiş ve yürüdükleri yolun, semavi ya da akli olmasını hiç mi hiç düşünmemişlerdir.
- tarihinde hazırlandı.