Fark ve Cem’ Hakkında Bir Yaklaşım
Diğer bir yaklaşımla cem'de, cismâniyet ve hayvaniyetten sıyrılma ve nefsânî ego itibarıyla ölme; farkta ise, kalbî ve ruhî hayat mertebesine yükselerek rahmânî ego açısından yeniden var olma söz konusudur ki, bu mertebeyi ihraz eden sâlik, "ben nefsânî benliğimi yitirdim ve yeni bir rahmânî benliğe erdim" der ve her fırsatta -şart-ı âdi planında meyelânın varlığı mahfuz- "lâ fâile illallah" hakikatını haykırır; haykırır ve "hakka'l-yakin" ölçüsünde "vücûd" ve "ilim" gerçeklerini duyarak Hazreti Hayy u Kayyûm'un her şeydeki hakimiyetinin temâşâsıyla kendinden geçer.
Ne var ki, bunca fenâ ve zeval mülâhazasına ve bunca cezb ü incizâba rağmen, farkta her zaman temyiz söz konusudur. Öyle ki fark kahramanı, seyr-i sülûk-i ruhânînin her mertebesinde Hazreti Müsebbibü'l-Esbâb'ın hakikî müessiriyetini kabulünün yanında, kendi nisbî, kisbî meyelânları konusunda da bir an bile gaflete düşmez ve "her şeyi Allah yaratıyor" derken dahi, şart-ı âdi planında ve hususiyle de tahrip ve günahlarla alâkalı hususlarda temâyüllerine bakmayı kat'iyen ihmal etmez. "Bizi de, fiillerimizi de yaratan Allah'tır" der ama iyi-kötü her işin ondaki bir meyelâna tâbi olduğunu da unutmaz.
- tarihinde hazırlandı.