Esfel-i Safilin ve İnsan
İnsan mahiyet itibarıyla fenalıklara mütemayil, cimriliğe düğümlü, dünya muhabbeti ile meşbû bir biçimde yaratılmıştır. Bu açıdan insana bakıldığında, onun riyazî olarak çukura yuvarlanma ihtimalinin daha çok olduğu görülecektir. Bunun için de mutlak mânâda insana esfel-i sâfilin'in çocuğu' denilebilir. Ancak insan, her zaman bu mahiyetini terbiye ile iyiliğe, güzelliğe, doğruluğa kanalize de edebilir edebilir ve 'ahsen-i takvim' sırrını gösterebilir.
Bu çerçeveye giren mevzularla alâkalı kitapları okumak, sohbetleri dinlemek bahsini ettiğimiz terbiyenin bir buudu sayılabilir. Dolayısıyla insan sair terbiye metotlarının yanında bunlara da mutlaka başvurmalıdır. Ne var ki bir insan, böyle kitapları okuması ve yürekleri hoplatacak sohbetleri dinlemesine rağmen mahiyetinde bir değişiklik hissetmiyorsa ve hayat üslubu aynı şekilde devam ediyorsa suçu kendinde aramalıdır. Bu konuda Üstad Hazretlerinin yaklaşımının çok önemli olabileceğini düşünüyorum. O mutlak mânâda insan ve insan fıtratına ait meseleleri ele alıp, anlatırken hep 'ben', 'gafil nefsim' diyerek nefsini muhatap alır. Onun için böylesi konularda biz de, esfel-i safilin'in çocuğu olduğumuz gerçeğinden hareketle, kendimize benlik adesesiyle bakmamız gerekir. İşte O zaman insan, okunan ve anlatılan şeylerden daha çok istifade eder. Yanlışlıklarını daha net görür ve istikamet kazanabilir. Aksine hareket edip, okuduklarını ve anlatılanları başkasına havale ederse, o kendi nefsini müzekkâ, müberrâ addediyor demektir ki onun, içinde bulunduğu çukurdan kurtulması oldukça zordur.
- tarihinde hazırlandı.