Sprzeczności w poglądach dotyczących koncepcji „państwa równoległego”
W następstwie związanych z korupcją działań z dnia 17-go grudnia, rząd turecki usunął bądź zdegradował tak dużą liczbę osób obsadzonych na stanowiskach w policji, sądownictwie oraz w strukturach systemu edukacyjnego, że zmiany te z pewnością nie byłyby możliwe w państwie prawa.
Próbowano spojrzeć na te transformacje z perspektywy ciężkiej propagandy, związanej z koncepcją istnienia „państwa równoległego”.
Z początku partia rządząca oskarżała ruch Hizmet o formowanie struktur pełniących rolę alternatywy dla działań rządu. Podobne spojrzenie jest również prezentowane przez rząd w odniesieniu do tezy „państwa równoległego”
Dotychczas wszystkie te oskarżenia wzbudzały silną reakcję nie tylko wśród środowisk akademickich, ale też w tureckich i zagranicznych kręgach politycznych. Mimo to, przeprowadzono skromną analizę pojęcia „państwa równoległego”, jak również tego, co ono swej koncepcji oznacza. Osobiście uważam, że mamy tu do czynienia z realnym brakiem sprawozdań oraz wyjaśnień. Jednym z powodów jest bez wątpienia to, że programy polityczne w Turcji zmieniają się z taką prędkością i intensywnością, iż zwyczajnie nie zezwala to na głębszą analizę wymiaru większości zagadnień. Ponadto prawda jest taka, że ta sama inteligencja, która normalnie powinna dyskutować o tych tematach, koncepcjach, oraz metodach, z miejsca rozwiązuje te kwestie korzystając przy tym raczej z dziennikarskiego wobec tych szybko rozwijających się wydarzeń.
Należy podkreślić, że sformułowanie „dziennikarskie podejście” nie posiada w tym przypadku znaczenia pejoratywnego. Ale prawda jest taka, że nie wszystkie tematy powinny być traktowane, jak „nowości”. Równie ważne jest to, że niektóre ugrupowania bardziej wydają się zmierzać do osiągnięcia wpływu na szeroką publiczność za pomocą propagandy, niż starając się objaśniać prawdę. Fakt, że osoby posiadające w swym rozumowaniu swego rodzaju dyscyplinę akademicką nie odgrywają obecnie wystarczającej roli, jest między innymi wynikiem niedoborów. Cały ten łańcuch deficytów nie tylko doprowadził do wprowadzania opinii publicznej w błąd, ale też do przykładania nadmiernej uwagi do oświadczeń, co w następstwie prowadzi do podejmowania błędnych kierunków w debatach.
Chroniczne oskarżenia
Chroniczne formułowanie oskarżeń wobec ruchu Hizmet zarówno ze strony rządu, jak i niektórych grup społecznych, możliwe jest dzięki temu, że pewna - bezpodstawna oraz pozbawiona odniesień - retoryka przyjmuje obraz prawdy.
Odnośnie tej kwestii, to Robert Paxton stworzył koncepcję „państwa równoległego”. Paxton, który jako emerytowany profesor nadal współpracuje z Wydziałem Historycznym Uniwersytetu Kolumbii, po raz pierwszy użył tego pojęcia prowadząc badania związane z jego pracą doktorska na temat nazistowskich Niemiec. Jednak dopiero w 2004 roku, po publikacji jego książki „Anatomia faszyzmu”, pojęcie to stało się popularne. W pracy tej Paxton wyjaśnia polityczne i psychologiczne metody stosowane przez przez reżimy faszystowskie we Włoszech oraz w Niemczech, podając przykład pięciu etapów, w jakich wprowadzano je w tych krajach.
Zgodnie z opracowaniem Paxtona, faszystowski porządek przede wszystkim zaczyna się formować na arenie politycznej. W kolejnych krokach próbuje się go rozwijać w tym zakresie tak szybko, jak to tylko możliwe. Następnie sojusznicy faszystowskiego stylu rządzenia wykorzystując uprzednio do tego przygotowane elity polityczne zaczynają przejmować kontrolę nad urzędami. Czwartym krokiem jest rozpropagowanie takiego sposobu myślenia z wykorzystaniem wszelkich dostępnych mechanizmów ze strony partii rządzącej. W ten sposób, instrumenty służące rozwojowi demokracji – przykładowo: wybory, referenda, debaty prawne, a nawet parlamentarne – zmieniają się w narzędzia mające służyć propagowaniu celów partii rządzącej. W dłuższej perspektywie, reżim – wraz ze swym stosunkiem do polityki zagranicznej, jej potrzebami oraz strukturą ekonomiczną – zaczyna rozpościerać swe skrzydła w zgodzie faszystowskim światopoglądem.
Ważnym warunkiem jest, aby pierwsze cztery kroki przeprowadzone zostały w sposób jak najmniej zauważalny.
Według Paxtona rozwój państwa alternatywnego zaczyna przybierać na sile w drugiej fazie tego pięciostopniowego procesu. W obrębie poszczególnych departamentów aparatu państwowego przygotowuje się fundamenty nadchodzących zmian, aczkolwiek robi się to w sposób bezpośrednio nieodczuwalny, jako że wszystko rozgrywa się na oczach skrzydła legislacyjnego rządu. W trakcie tego procesu rynek medialny medialne (reprezentujący jedną z dziedzin największego zainteresowania ze strony państwa) bierze się do pracy, torując drogę nadchodzącym zmianom w obiorze społecznym.
Na tym etapie implementowane są niektóre z „łagodnych” manewrów przejściowych, zmierzających do legalizacji przywództwa ze strony państwa równoległego. Państwo równoległe, koordynowane bezpośrednio przez organy wykonawcze władzy, jest określane przez wiodący autorytet myśli konstruktywnej Louisa Althussera, jako będące pod kontrolą państwowych sieci ideologicznych. W międzyczasie, polityka edukacyjna, siły zbrojne, policja, media oraz inne instytucje podlegają rekonstrukcji ze strony państwa równoległego, które z kolei stara się wywrzeć wrażenie nieinterweniującego w tym zakresie. Aby upewnić się, że cała ta polityka represji może być przeprowadzona w łatwiejszy sposób, procesy te dokonują się pod nadzorem, a także przy pełnej kontroli władz wykonawczych.
W opracowaniu tym, Paxton mówi o dwóch istotnych cechach państwa równoległego. Pierwsza, to organizacja ludności, tworzona w poczuciu odrębności strukturalnej przez oficjalną część państwa. Mimo to, organizacja społeczna jest realizowana bezpośrednio przez oddziały wykonawcze państwa i nie może być w żaden sposób od nich oddzielona. Oznacza to, że jej strefa wpływów kurczy się bądź maleje w zależności od zakresu działania organów wykonawczych. Należy dodać, iż podobne struktury tworzone są w wyniku interwencji personalnych. Schematy te mogliśmy obserwować bardzo często na przestrzeni XX wieku, zwłaszcza we Włoszech, w Niemczech, oraz w Hiszpanii; wykazywały one również bardzo ważną cechę bycia wspieranymi przez państwo. W ten sposób władza wykonawcza spełnia zapotrzebowanie państwa równoległego pod względem zasobów ludzkich, a także zaspokaja jego potrzeby finansowe. Co więcej, napotykane przez te struktury problemy prawne, łatwiej jest opanować dzięki rekonfiguracji przepisów przez administrację wykonawczą. Starając się podsumować, można powiedzieć, że państwo równoległe jest ukrytym, aczkolwiek w pełni funkcjonalnym ramieniem organów egzekutywach.
A teraz powróćmy do toczących się w Turcji debat. Zatem w świetle powyższego podsumowania, sugestie strony rządowej jako by ruch Hizmet faktycznie stanowił państwo równoległe, są zupełnie bezpodstawne z pięciu powodów. Po pierwsze, jak już wcześniej wspomniałem, państwo równoległe jak i organy egzekutywie administracji państwowej musi cechować taki sam styl myślenia oraz światopogląd. A musimy pamiętać, że od samego początku zarówno członkowie AKP jak i zwolennicy ruchu Hizmet, prezentowali zupełnie różne poglądy i nastawienie wobec spraw Unii Europejskiej, polityki zagranicznej oraz wobec kwestii kurdyjskich. Poza tym, widzimy bardzo wyraźnie, że ruch Hizmet i partia AK posiadają zupełnie różne korzenie historyczne, inne tradycje, a także kierują się całkowicie odmiennym rodzajem praktyk socjalizacyjnych.
Hizmet jest wspierany przez działania dobrowolne
Po drugie, aby mówić o strukturze państwa równoległego, należałoby być w stanie potwierdzić jego finansowanie przez organy państwowe. Tymczasem badania akademickie dowodzą, że ruch Hizmet jest wspierany poprzez dobrowolne działania ludzi z całego świata. Po za tym, należy zauważyć, że ruch Hizmet działa ponad czterokrotnie dłużej od obecnej administracji rządowej, zatem błędem było by twierdzić, iż pomiędzy nią a wspólnotą Hizmet istnieją jakiekolwiek relacje finansowe lub, że podobne relacje zostały przez obecną władzę „wykryte”. Zgodnie z założeniami Paxtona: państwo równoległe oraz kierownictwo polityczne powinny poruszać się na tej samej płaszczyźnie ideologicznej.
Z drugiej strony, próba zdefiniowania ludzi, którzy poświęcają swój czas i energię ruchowi Hizmet, jako przynależących do jakiejś wspólnej ideologii, faktycznie stoi w sprzeczności z podstawową filozofia tej wspólnoty. Ostatnim irracjonalnym punktem jest tu fakt, iż „państwo równoległe” - zgodnie z myślą Paxtona - staje się narzędziem, dzięki któremu organy władzy wykonawczej mogą narzucać społeczeństwu swoje pomysły oraz cele. Obecnie w Turcji możemy zaobserwować, jak partia rządząca sukcesywnie włącza w swój obszar władzy kolejne grupy społeczne, np. media, wspólnoty obywatelskie, różnego rodzaju grupy zawodowe oraz inne, podporządkowując je tym samym swej polityce. Jeśli więc Hizmet byłby faktycznie państwem równoległym, to grupy te byłyby bezpośrednio powiązane właśnie z nim.
Członkowie ruchu Hizmet w wyraźny sposób pokazują, że wolna i niezależna demokracja jest dla nich wartością najważniejszą oraz , że stawiają ja w stosunku nadrzędnym wobec prawa. W przeciwieństwie do tego punktu widzenia, partia rządząca – łącznie z premierem – pokazuje poprzez proces tworzenia przepisów, jak bardzo wykorzystuje ona demokracje oraz prawo do wdrażania swych własnych celów.
Wreszcie, w ostatnich miesiącach w Turcji zauważyłem kilka bardzo negatywnych praktyk normatywnych i proceduralnych. Jednym ze sposobów naprawienia tych pomyłek jest poprawne korzystanie z języka, co oczywiście również należy do zbioru instrumentów politycznych. Jeśli podmioty polityczne celowo korzystają z tego narzędzia do realizacji własnych celów oraz do stosowania praktyk populistycznych – w świecie, w którym pomysły są tak bardzo ważne – skutkuje to powstawaniem problemów etycznych, fałszowaniem informacji, oraz nieodwracalnymi zmianami w obrębie turecki uczelni wyższych. To, co jest konieczne, to podejście do wydarzeń w sposób spokojny oraz bardziej racjonalny.
- Utworzono .