Czy Ruch Gülena stanowi zagrożenie dla władz Turcji?
Turecka prasa zdominowana została ostatnio przez tematy związane z zamachem stanu i przemocą w Egipcie oraz w Syrii. Jednak jest jeszcze jedno zagadnienie, które pojawiło się jakby znikąd. Jest nim tak zwana przepaść pomiędzy władzami, a Ruchem Gülena - bardzo wpływowym oraz inspirowanym wiarą stowarzyszeniem edukacyjnym. Mówi się, że pewne wpływowe kręgi, w obrębie partii rządzącej lub wspierające ją, uważają, że Ruch Gülena stoi za protestami w parku Gezi, które spowodowały znaczne utrudnienia dla rządu. Protestujący rozpoczęli akcję mającą na celu powstrzymanie rządowego projektu, którego założeniem było wybudowanie historycznych koszarów połączonych z centrum handlowym na terenie małego, lecz bardzo popularnego parku w Istambule. Jednak później protesty przekształciły się antyrządową akcję na pełną skalę. Te raczej trudne do przyjęcia oskarżenia wobec Ruchu Gülena, rozrosły się następnie do dawnego stereotypu mówiącego, że członkowie ruchu potajemnie infiltrują biurokrację państwową, a rząd robi, co w jego mocy, aby ich powstrzymać lub też zepchnąć ich całkowicie z tej pozycji.
Myślę, że są to daremne spory, najwyraźniej opierające się na dezinformacji i fałszywym strachu, oraz że nie odegrają one pozytywnej roli dla Turcji. Ruch Gülena, rozpoznawany także jako Hizmet, jest dobrze znany ze swej zdolności do zachowywania dystansu do wszystkich grup politycznych. Dystans ten, jest warunkiem niezbędnym dla Ruchu Gülena, wyróżniającego się niezwykłą ostrożnością, aby nie opowiadać się po żadnej stronie sceny politycznej. Hizmet raczej umieszcza się w roli dynamicznego wahadła, a pozycja ta sprawia, że jest nie tylko równie dostępny dla wszystkich, bez względu na poglądy polityczne, ale też uwalnia od możliwych obciążeń i zobowiązań, które mogą wynikać z podpinania się pod jedną partię. Ta podstawowa zasada jest trudną do strawienia dla partii politycznych, które wolą by ich zwolennicy otwarcie deklarowali swoja przynależność, maszerowali dla nich podczas zjazdów, oraz śpiewali ballady o bezwarunkowej miłości i wsparciu. Hizmet nigdy w ciągu ostatnich czterech dziesięcioleci, czyli od momentu utworzenia ruchu w latach 60-tych, nie postępował w ten sposób.
Jedynym wyjątkiem – choć wciąż dyskusyjnym - było prawdopodobnie referendum konstytucyjne w 2010 roku, które zbiegło się w czasie z datą 12 września. Dokładnie tego samego dnia, 30 lat wcześniej doszło do zamachu stanu, w wyniku którego zapisano upokarzającą konstytucję junty, która jest efektywna do dziś. Fethullah Gülen powiedział przed tym referendum, że każdy obywatel Turcji powinien głosować na „tak” dla pakietu reform przedstawionego przez rząd, co skutkowało powstaniem tego osuwiska. Mehmet Ali Sahin, czołowa postać Parti AK oraz były przewodniczący parlamentu powiedział niedawno, że Partia AK może rozpocząć dzierżenie prawdziwej władzy tak, jak rząd wybrany w wyniku tego referendum, przed wyborem którego Turcja była pod rządami wojska oraz wyznaczonej biurokracji cywilnej.[1] Profesor Burhan Kuzu z Partii AK przywołuje te same uczucia mówiąc, że gdyby nie referendum i korekty konstytucyjne, Partia AK z pewnością stanęłaby w obliczy likwidacji.[2] Turcji udało się wypełnić zadanie 12 września, a obywatele także spełnili swój obowiązek tego dnia. Natomiast iluzją byłaby wiara, że taki dzień może spaść z nieba na wszystkie kraje cierpiące z powodu opresji. Bez silnej sieci społeczeństwa obywatelskiego, które jest w stanie wskazać ludziom ogólnoświatowe cele, raczej nie można na to liczyć.
Ruch Gülena jest taką wspólnotą, nie tylko ze względu na swoją siłę medialną, lecz również dzięki swemu zasięgowi publicznemu na terenie całego kraju. Jest to prawdopodobnie największa społeczność składająca się z grup wolontariuszy. W społeczności tej ludzie zbierają się wokół idei oraz inspiracji Fethullaha Gülena. Jest to ruch powstały z połączenia formalnych i nieformalnych organizacji, nieposiadający żadnej siedziby, nieposiadający logo ani znaku, który - jak wynika z ostatniej dyskusji w pewnych kręgach – jest zagrożeniem dla rządu, a nawet dla premiera. Kręgi te postrzegają – w najlepszym wypadku błędnie, a w najgorszym celowo – naturę ruchu Hizmet, jako upiorną. Jest on jest dla nich wszechobecny, zdominował całą biurokrację, wliczając w to sądy oraz policję, i stara się stworzyć coś na wzór równoległej władzy podobnej do rządu.
Sam Gülen kilkukrotnie podkreślał, że zawsze zachęcał ludzi przyjeżdżających, aby słuchać jego wykładów i kazań na temat wychowania dzieci, aby nie stali jak imamowie czy kaznodzieje, lecz by zapisywali swoje dzieci do najlepszych szkół, aby te mogły służyć krajowi, jako nauczyciele, lekarze, inżynierowie, żołnierze, sędziowie, prokuratorzy, czy jako policjanci. I robi w ten sposób od 50 lat! Więc to prawda, powinno być dosyć sporo biurokratów, którzy sympatyzują z jego pomysłami, starają się naśladować jego kodeks etyczny oraz poczucie obywatelskie, oraz z pewnością starają się stosować jego rady dotyczące służby obywatelskiej. Bycie inspirowanym jego ideami, nie może i nie powinno dyskwalifikować nikogo ze służby publicznej, a wykluczanie jednostek ze względu na ich społeczne lub religijne relacje, jest łamaniem praw człowieka. Niestety, wydaje się, że to właśnie dzieje się w Turcji. W oświadczeniu wydanym przez Fundację Dziennikarzy i Pisarzy (GYV), której honorowym prezesem jest Fethullah Gülen, czytamy: „.. z uwagi na dużą liczbę doniesień prasowych w dzisiejszych czasach, informacją publiczną stała się wiadomość, że członkowie wymiaru sprawiedliwości, rzekomo sympatyzujący ruchem Hizmet, zostali odwołani ze swych stanowisk”.[3]
W temacie polityki oraz dzielenia władzy, filozofia ruchu Hizmet jest równoznaczna z tym, co Gülen nazwałby: „Hasani”. Hasan był jednym z ukochanych wnuków Proroka Mahometa (pokój niech będzie z nim). „Zrezygnował z najwyższej pozycji politycznej i duchowej w islamie, jaką pełni kalif, w celu uniknięcia rozlewu krwi w momencie, gdy muzułmanie podzielili się na dwa obozy, a jeśli którykolwiek z liderów naciskałby na uzyskanie przywództwa, doprowadziłoby to do dalszego konfliktu. Pomimo, że miał większość społeczności po swej stronie, Hasan nie chciał narażać życia ludzi i ryzykować stabilności wspólnoty poprzez przejęcie poparcia. Wybór większej korzyści społecznej ponad wszelkimi rodzajami korzyści indywidualnych, jest bardzo ważną zasadą filozofii Gülena. W jego pracach, Hasani ruh odnosi się do bycia altruistycznym, godnym zaufania, pokojowym, oraz poświęconym służbie ludzkości.”[4] Nonsensem jest wpadanie w paranoję na bazie bezpodstawnych argumentów tak, jak w przypadku ruchu Hizmet, kiedy mówi się, że jest on największym wyzwaniem dla obecnego rządu. Każdy, kto przychodzi do biura powinien dla dobra wszystkich narodów czerpać korzyści z potencjału zawartego w ruchu Hizmet. Jeśli istnieje jakikolwiek krytycyzm wychodzący ze strony ruchu Hizmet, to rząd powinien wiedzieć, że nie jest on korzyścią dla żadnej osoby ani grupy ubiegającej się o władzę.
Turcja ma szczęście, że posiada Ruch Hizmet wraz z jego nadzwyczajnymi usługami edukacyjnymi, organizacjami pomocy, a także wraz z jego wysiłkami na rzecz dialogu międzykulturowego, podejmowanymi na terenie Turcji i całego świata. Błogosławieństwem również jest fakt, że wspólnota ta wychowała pokolenia młodych, dobrze wykształconych tureckich kobiet i mężczyzn, które obecnie służą ojczyźnie pracując w licznych urzędach państwowych oraz cywilnych. Osoby, oddane praworządności oraz zmotywowane by służyć narodowi są błogosławieństwem dla władz, które z kolei powinny już dawno dostrzec poparcie tych jednostek dla wielu reform zrealizowanych w ciągu ostatniej dekady. Trwałe reformy są w dłuższej perspektywie realne w formie oddolnej, kiedy to ludzie powstają by rządzić samodzielnie, a obowiązkiem władz jest raczej wspieranie tego procesu, niż hamowanie go. Jeśli narodowi nie uda się osiągnąć takiego stanu, wtedy „wiosna” na nowo stanie się bardzo krótka porą roku, a przygnębiająca jesień powróci ze zdwojoną siłą.
[1] http://www.haber7.com/partiler/haber/1062322-sahin-ak-parti-o-referandumla-iktidar-oldu
[2] http://www.zaman.com.tr/politika_burhan-kuzu-anayasa-degisikligi-olmasaydi-ak-partiye-kapatma-davasi-acilacakti_2122612.html
[3] You can read the full statement here: http://gyv.org.tr/Haberler/Detay/2455
[4] Salih Yücel. 2011. “Spiritual Role Models in Gülen’s Educational Philosophy.” Tawarikh, International Journal for Historical Studies, 3(1).
- Utworzono .