Porządek chronologiczny próby zamachu stanu w Turcji oraz reakcje Ruchu Gülena
Muzułmański uczony Fethullah Gülen, człowiek oskarżony przez tureckiego prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana o to, że stoi za zorganizowaniem większości publicznych zamieszek i prawnych procedur wymierzonych w jego osobę oraz w jego autokratyczne rządy w Turcji od 2013 roku.
18 lipca 2016
Muzułmański uczony Fethullah Gülen, obwiniony przez tureckiego prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana o bycie odpowiedzialnym za nieudaną próbę zamachu stanu przeprowadzoną w nocy z piątku na sobotę (15/16.07.2016 r.), jednoznacznie i kategorycznie odrzucił te oskarżenia i potępił tę interwencję wojskowej junty.
Pierwsze głosy o przewrocie pojawiły się w piątek (15 lipca) o godzinie 22:00 czasu tureckiego. Przez następną godzinę z racji sprzecznych doniesień nie było jasne, co się dzieje. O godzinie 23:30 turecki premier potwierdził informację o próbie puczu. Poniżej przedstawiony został porządek chronologiczny rozwoju próby zamachu stanu oraz odpowiedzi wspólnot Hizmet. Członkowie Hizmet, jego organizacje oraz użytkownicy mediów społecznościowych niemal natychmiast potępili pucz. Na przykład Kerim Balcı, redaktor naczelny Turkish Review potępił pucz o 23:02, nawet zanim oficjalnie potwierdzono informację o nim. Posiadające miliony użytkowników medium społecznościowe bliskie Hizmet, takie jak Son Vesayet, potępiło próbę zamachu stanu poprzez swoje konto na Twitterze o 23:29. Główne inspirowane Ruchem organizacje, w tym Sojusz Wspólnych Wartości (godz. 1:55), Fundacja Dziennikarzy i Pisarzy (godz. 3:26) oraz Fethullah Gülen (godz. 7:36), wydały oświadczenia potępiające pucz w czasie jego trwania. Następnego dnia turecka prasa, której redaktorzy i dziennikarze bliscy są Ruchowi, przygotowana na kilka godzin przed ukazaniem się, przedstawiała na swych okładkach pełne oświadczenia i artykuły potępiające zamach stanu. Poniższe uporządkowanie chronologiczne zawiera dalsze szczegóły pokazujące, że sympatycy Ruchu Gülena działali szybko, jawnie, bezpośrednio i zdecydowanie informując o puczu, w przeciwieństwie do innych sprzecznych informacji na temat tego, co tak naprawdę działo się w pierwszych godzinach próby przewrotu.
Odpowiedź głównych postaci Ruchu Gülena, mediów społecznościowych oraz organizacji jest przeciwna ogólnemu uporządkowaniu chronologicznemu przewrotu wojskowego, jaki zaprezentował Hürriyet Daily News. Z racji, że większość ludzi dowiedziała się o puczu za pośrednictwem komunikatów tureckich oficjeli przekazywanych na Twitterze, zwolennicy Ruchu Gülena również zostali tu ujęci z podaniem odpowiednich godzin ich reakcji.
Porządek chronologiczny przeprowadzonej próby zamachu stanu i odpowiedzi Ruchu Gülena:
* Wszystke wymienione godziny zostały przedstawione zgodnie z czasem tureckim (UTC/GMT+2h)
* Odpowiedzi ludzi i organizacji Ruchu Gülena przedstawione zostały w wersji niezmienionej
15 lipca 2016, 22:05 – Po raz pierwszy publicznie pojawia się junta na Moście Bosforskim oraz na Moście Sułtana Mehmeta Zdobywcy w Stambule. Dwanaście minut później Agencja Reutera przekazuje pierwszy materiał filmowy pochodzący z informacji Doğan News Agency, prezentując przewracane samochody i autobusy.
15 lipca 2016, 22:24 - Transmisja na żywo na Özgürlük Zamanı (Czas Wolności), kanale YouTube, posiadającym bliskie powiązania z Ruchem Gülena. Gościem programu był Tuğrul Özşengül, ekspert od spraw bezpieczeństwa, którego sympatia wobec Ruchu Gülena jest powszechnie znana. Zobaczywszy materiał filmowy w informacjach z ostatniej chwili, pokazujący wojskowych na Moście Bosforskim, udzielił komentarza: „Oblał mnie teraz zimny pot. Jest mi słabo. Moja matka jest starsza, ale zdrowa. To tak jakbym dowiedział się właśnie, że nagle zmarła. Pozwólmy sobie mówić o tym szczerze. Nie mogę uwierzyć, że Turcja dotarła do takiego punktu. Mogę teraz oglądać (materiał filmowy na Twitterze). Mówię po prostu; nie jestem w stanie tego zaakceptować, nie mogę tego strawić, to jest nie do przyjęcia. Naprawdę nie jestem w stanie zaakceptować tego, że dotarliśmy do takiego momentu. Wszystko teraz odsunęli. To nie powinno tak być. Obserwowanie tego, to znaczy żołnierzy wychodzących na ulice, rani dotkliwie moje wnętrze. Mam na myśli, że jest mi źle. Tak jak powiedziałem, to jest tak, jak gdybym otrzymał informację o śmierci mojej matki.”
15 lipca 2016, 22:45 – Deputowany CHP (tur. Cumhuriyet Halk Partisi – Republikańska Partia Ludowa) Eren Erdem opublikował post na Twitterze, że słyszał z zaufanych źródeł o zdobyciu przez służby wywiadowcze informacji o możliwym ataku terrorystycznym w kilku konkretnych lokalizacjach z użyciem cywilnego samolotu, podjęciu przez armię środków zapobiegawczych oraz że nie ma powodów do podejrzewania zamachu stanu.
15 lipca 2016, 23:02 – Kerim Balcı, redaktor naczelny Turkish Review oraz felietonista, o którym wiadomo, że posiada bliskie powiązania z Ruchem Gülena, bowiem okazyjnie wypowiadał się w imieniu Ruchu, pojawił się podczas transmisji na żywo na kanale Özgürlük Zamanı, by udzielić komentarza: „W razie przewrotu w Turcji, i mówię to hipotetycznie, w czasie kiedy mówiło się możliwościach ku zamachowi stanu, obiecałem moim czytelnikom, że jeśli coś takiego będzie miało miejsce, wówczas nie zobaczycie mnie jako osoby krytykującej kolejną aferę, lecz kogoś, kto stanie naprzeciw czołgów. Jeśli coś takiego się stanie, niech Bóg, który wie najlepiej, chroni mnie przed podjęciem takiego pokazu siły, trzymając mnie najlepiej z dala od mojego kraju.”
15 lipca 2016, 23:10 – Turecki premier Binali Yıldırım oświadczył, że przeprowadzona próba puczu jest pod kontrolą i apelował o spokój. Poinformował, że grupa wewnątrz tureckiej armii próbowała obalić rząd a służby bezpieczeństwa zostały wezwane do „robienia tego, co trzeba.”
15 lipca 2016, 23:16 – Poinformowany o deklaracji premiera potwierdzającej, że to rzeczywiście była próba zamachu oraz że premier jako odpowiedzialnych za tę próbę przewrotu wskazał „Równoległe Struktury”, Kerim Balcı powiedział w następnym przekazie na żywo z Özgürlük Zamanı: „Nie jest możliwe, aby ludzie posiadający emocjonalne więzi, bądź podobieństwo zasad moralnych ze wspólnotą Hizmet (Ruchem Gülena) mogli kiedykolwiek przeprowadzić zamach stanu, kierować państwem lub detronizować dotychczasową administrację. Nie możemy tego zaakceptować, tak jak, gdy mówimy, o muzułmaninie, mam na myśli osobę, która urodziła się muzułmaninem i popełniła akt terroru, że „islam nie ma nic wspólnego z terrorem a ten który się takich działań dopuszcza, nie może być muzułmaninem”. I nigdy przenigdy nie zaakceptujemy antytezy tego twierdzenia, w sytuacji, gdy mamy do czynienia z próbą zamachu stanu - zakończoną sukcesem, czy też nie. Ci, którzy to zrobili, nie mogą być moimi przyjaciółmi, sympatykami Hizmet, czy kimkolwiek z Ruchu się wywodzącym i świadomym wartości patriotycznych, wagi praw człowieka oraz poczucia sprawiedliwości. Ci ludzie mogli siedzieć z nami przy jednym stole z jakiegokolwiek powodu, lecz znaczy to, że nie zostali napełnieni naszym duchem. Wolelibyśmy wybrać tysiąc lat życia będąc ciemiężonymi niż bycie ciemiężycielami. Ktokolwiek uciekł się do zastosowania tego rodzaj opresji (puczu) jest tak daleko od nas jak dzień sądu.”
15 lipca 2016, 23:25 – Rzekome stanowisko armii tureckiej mówi, że przejęła ona władzę, by chronić demokratyczny ustrój. Zgodnie z wiadomością wysłaną pocztą elektroniczną oraz zaprezentowaną przez turecką telewizję, obecne stosunki zagraniczne Turcji zostaną utrzymane.
15 lipca 2016, 23:29 - @SonVesayet, jedno z największych kont na Twitterze (260 tysięcy obserwujących) prowadzone przez ludzi bliskich Ruchowi Gülena, którego podstawową intencją jest walka za pomocą „kurateli cywilnej”, która zastąpiła „kuratelę wojskową” w Turcji, opublikowało następujące tweety: „Cokolwiek się stanie, musimy pozostawać przy cywilnej kurateli. Ktokolwiek przychodzi w wolnych wyborach, ten i w nich odchodzi! Niech Bóg pomoże naszemu krajowi.” W krótkim czasie tweet ten zdobył 1800 retweetów i 744 polubienia – raczej duże liczby jak na konto, które zazwyczaj otrzymuje łącznie od 4 do 5 tysięcy retweetów.
15 lipca 2016, 23:35 – Inne popularne konto mediów społecznościowych, które powszechnie uważane jest za główny kanał komunikacji Ruchu Gülena, @SosyalPencere [PortSpołeczny] odpowiedziało niemal natychmiast na tweeta @SonVesayet wzywając do pozostania po stronie rządu przeciwko puczowi.
15 lipca 2016, 23:38 – Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan jest bezpieczny – donosi CNN Turk.
15 lipca 2016, 23:47 – Główny dowódca armii tureckiej wśród zakładników zatrzymanych w kwaterach dowodzenia w Ankarze – informuje państwowa Agencja Anatolia.
16 lipca 2016, 0:05 – Prezenterka państwowej telewizji tureckiej informuje, odczytując oświadczenie na rozkaz służb wojskowych, że zostanie przygotowana nowa konstytucja, rząd źle wpływa na demokratyczne i świeckie zasady prawa oraz że kraj będzie teraz pod dowództwem „Rady Pokoju”, która na terenie całego kraju wprowadza prawo wojenne oraz zarządza godzinę policyjną.
16 lipca 2016, 0:18 – Prezydenckie źródła komunikują, że prezydent i rząd nadal są u władzy.
16 lipca 2016, 0:22 – Turecki premier informuje na Twitterze, że zostanie zrobione wszystko, aby zdławić tę próbę zamachu stanu, nawet jeśli będzie to wymagało ofiar śmiertelnych. Pisze również, że prowadzone są oblężenia kilku ważnych budynków i wzywa ludzi do zachowania spokoju.
16 lipca 2016, 0:50 – Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan wzywa ludzi do wyjścia na ulice i protestowania przeciwko temu, co opisuje jako próbę zamachu stanu, podjętą przez mniejszościowy odłam wojskowych. Rozmawiając z reporterką CNN Turk za pośrednictwem połączenia wideo w telefonie komórkowym mówi, że spotka się to z „konieczną reakcją”. Mówi, że wraca do stołecznej Ankary.
16 lipca 2016, 0:51 – Wojskowy helikopter otwiera ogień nad stolicą Turcji – Ankarą, świadkowie relacjonują eksplozje w stolicy.
16 lipca 2016, 1:17 – Mahmut Akpınar, dziennikarz i wykładowca akademicki, którego powiązania z Ruchem Gülena są powszechnie znane, dołącza do transmisji na żywo z programu Özgürlük Zamanı około godziny 1:15 po północy, by udzielić komentarza: „Teraz mówię jako osoba gnębiona przez partię AKP. W wyniku tej walki zostałem wyrzucony z mojego uniwersytetu, byłem zmuszony do wyjazdu za granicę, moja gazeta została zamknięta, nie mogłem zajmować się dziennikarstwem, lecz mimo wszystkich osobistych, społecznych i rodzinnych problemów, które przetrwałem, nigdy nie godziłem się na żadne przewroty, nie dawałem zgody na jakiekolwiek pucze.”
16 lipca 2016, 1:21 – Minister Sprawiedliwości Turcji powiedział, że członkowie armii lojalni wobec mieszkającego w Stanach Zjednoczonych Fethullaha Gülena stoją za próbą zamachu stanu.
16 lipca 2016, 1:37 – Dowódca Pierwszego Oddziału Armii Tureckiej, części sił lądowych odpowiedzialnych za Stambuł i zachodnie regiony, powiedział, że ci, którzy próbowali dokonać zamachu stanu, stanowili mały odłam oraz że „nie ma powodów do obaw.”
16 lipca 2016, 1:53 – İbrahim Öztürk, felietonista w Özgür Düşünce Daily (Dziennik Wolna Myśl), posiadający bliskie powiązania z Ruchem Gülena, dołączył do programu Özgürlük Zamanı i oto co powiedział na temat przewrotu: „Teraz pozwólcie powiedzieć mi co po pierwsze. Myślę, że w tych czasach potrzeba takich zdań: Jak pamiętacie podczas memorandum 27 kwietnia, byłem niezależnym naukowcem pracującym na uniwersytecie; nagle wzięty do telewizji, powiedziałem, że Yaşar Büyükanıt jest urzędnikiem państwowej służby cywilnej, że jest podporządkowany premierowi, że prezydent jest głową państwa, że działania szefa sztabu generalnego stanowią przestępstwo i że został natychmiastowo usunięty z urzędu. Przede wszystkim wyrażam potępienie dla takich działań. Jestem przeciwko temu. Jak wiecie, jako ekonomista krytykowałem politykę gospodarczą partii AKP; krytykowałem fakt, że odbiegała ona od prawa; krytykowałem ich opresyjne metody oraz błędy w polityce zagranicznej. Jednakże na końcu władza polityczna może zmienić swój błąd pod wpływem rzeczywistości i presji opinii publicznej. Z tego powodu chcę dzisiaj otwarcie powiedzieć. Dziś jestem razem z AKP. W skrócie, to znaczy, że popieram rząd.”
16 lipca 2016, 1:59 – Turecki myśliwiec odrzutowy zestrzelił nad Ankarą helikopter wojskowy sterowany przez spiskowców tego zamachu stanu – podaje nadawca NTV.
16 lipca 2016, 2:04 – Państwowa Agencja Anatolia poinformowała, że 17 policjantów zostało zabitych w ankarskiej bazie służb specjalnych.
16 lipca 2016, 1:55 – Sojusz Wspólnych Wartości wydał oświadczenie na temat wydarzeń w Turcji, w którym powiedziano, że oskarżenia wobec Ruchu Gülena, jakoby był zamieszany w próbę puczu, są „wysoce nieodpowiedzialne”. Sojusz potępił interwencję armii w turecką politykę i dodał, że koncentruje się na bezpieczeństwie obywateli Turcji.
16 lipca 2016, 2:50 – Budynek Parlamentu Tureckiego został ostrzelany przy myśliwce odrzutowe F-16 oraz helikoptery wojskowe.
16 lipca 2016, 3:26 – Fundacja Dziennikarzy i Pisarzy wydała oświadczenie za pośrednictwem swojej strony internetowej oraz za pomocą serii postów na portalu Twitter. Krótko ujmując: jesteśmy przeciwko jakimkolwiek militarnym interwencjom wymierzonym w demokrację. W demokracjach rządy przychodzą i odchodzą na drodze wyborów. Inne rozwiązanie jest nie do pomyślenia. Ta „dziwna” próba przewrotu daje nieosiągalną okazję tym, którzy chcieli wprowadzić nowy punkt zaczepienia do tego polowania na czarownice, przez jakie przechodzimy. Jako Fundacja Dziennikarzy i Pisarzy, potępiamy tę próbę zamachu stanu prostym i bezpośrednim językiem oraz deklarujemy, że jesteśmy przeciwko jakimkolwiek działaniom, które uderzają w demokrację.
16 lipca 2016, 3:52 – Turecki premier informuje, że sytuacja jest pod kontrolą i ustanawia strefę zakazu lotów nad Ankarą.
16 lipca 2016, 4:20 – Przedstawiciel tureckiego rządu mówi, że samolot z Erdoğanem ląduje w Stambule.
16 lipca 2016, 4:45 – Prywatna turecka stacja, CNN Turk, wstrzymuje transmisję na żywo, prezenter informuje, że do reżyserki studia weszli żołnierze.
16 lipca 2016, 5:19 – Przeprowadzona próba zamachu stanu była aktem zdrady i jest „darem od Boga”, bowiem pozwoli nam na „oczyszczenie” sił zbrojnych” – powiedział prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan.
16 lipca 2016, 5:50 – Organy morskie zamknęły w Stambule Cieśninę Bosfor dla przepływu tankowców z powodu ochrony przed zagrożenami – powiedział ekspedytor statków GAC.
16 lipca 2016, 6:37 - @fGülenay, prawnicy Fethullaha Gülena wystosowali oświadczenie z ich oficjalnego konta na Twitterze. W ich stanowisku czytamy: „Potępiamy tę zdradliwą próbę przeprowadzoną przez juntę, bez żadnych ‘jeśli’ i ‘ale’.”
16 lipca 2016, 6:39 – Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan przemawia wśród tysięcy powiewających na lotnisku w Stambule flag, wzywa swoich zwolenników, by zostali na ulicach, póki sytuacja nie ulegnie normalizacji.
16 lipca 2016, 6:42 – Żołnierze zamieszani w przeprowadzenie próby zamachu stanu poddają się na jednym ze stambulskich mostów nad Bosforem, opuszczając swoje czołgi z rękami podniesionymi do góry – pokazuje na żywo CNN Turk.
16 lipca 2016, 7:18 – Email pochodzący z adresu biura prasowego Sztabu Generalnego armii tureckiej mówi, że odłam oficerów stojących za próbą zamachu stanu wciąż walczy. Nazywający siebie Ruchem Pokoju w Domu odłam zaleca ludziom, aby przez wzgląd na własne bezpieczeństwo pozostali w domach.
16 lipca 2016, 7:33 – Zwolennicy prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdoğana atakują grupę żołnierzy, którzy poddali się na stambulskim moście, zanim policja zdążyła przeprowadzić interwencję w celu ich ochrony.
16 lipca 2016, 7:36 – Fethullah Gülen wydaje oświadczenie potępiające próbę zamachu stanu oraz zaprzecza jakiemukolwiek powiązaniu z juntą.
16 lipca 2016, 8:10 – Kwatery dowodzenia armii tureckiej są już kierowane przez prorządowe siły, lecz małe grupy rebeliantów wciąż działają i kontrolują niektóre helikoptery wojskowe – informuje jeden z tureckich oficjeli. Mówi również, że 29 pułkowników oraz 5 generałów zostało usuniętych ze swoich stanowisk.
16 lipca 2016, 8:29 – Dowódca tureckich sił zbrojnych, Hulusi Akar, został odbity po tym, jak przetrzymywano go jako zakładnika – mówi jeden z członków rządu.
16 lipca 2016, 8:54 – Główne siedziby służb specjalnych Turcji zostały w nocy zaatakowane przez helikoptery wojskowe i ostrzelane z broni maszynowej, w wyniku czego ranne zostały co najmniej 3 osoby – źródła służb specjalnych poinformowały Agencję Reutera. Szef służb, Hakan Fidan, przebywał w bezpiecznej lokalizacji posiadając stały kontakt z prezydentem Recepem Tayyipem Erdoğanem oraz premierem Binalim Yıldırımem – dodają źródła.
16 lipca 2016, 11:00 – Liczne organizacje inspirowane Ruchem Gülena, znane w Europie i na całym świecie wydały oświadczenia potępiające pucz.
16 lipca 2016, 11:00 – Pełniący obowiązki szefa sztabu sił zbrojnych, Ümit Dündar, powiedział, że próba przewrotu została zainicjowana głównie przez oddziały powietrznych sił zbrojnych, żandarmerii i kilku jednostek pancernych.
16 lipca 2016, 12:02 – Turecki minister ds. Unii Europejskiej, Ömer Çelik, informuje, że sytuacja związana z przewrotem wojskowym jest już „w 90% pod kontrolą”, ale niektórzy dowódcy są wciąż przetrzymywani jako zakładnicy.
16 lipca 2016, 14:45 – Tureckie władze pozbawiły stanowisk 2745 sędziów – donosi stacja NTV cytując decyzję Najwyższej Rady Sędziów i Prokuratorów (HSYK). Pięciu członków HSYK, z wysokiego szczebla sądownictwa, zostało również usuniętych – podaje państwowa Agencja Anatolia.
16 lipca 2016, 14:51 – Policja zatrzymała około 100 oficerów wojskowych w bazie powietrznej Diyarbakır, w południowowschodniej Turcji – informują służby bezpieczeństwa.
16 lipca 2016, 15:01 – W przeprowadzonym na żywo wywiadzie z międzynarodowymi dziennikarzami, Fethullah Gülen zaprzecza oskarżeniom, jakoby odegrał jakąkolwiek rolę w przeprowadzonej próbie zamachu stanu oraz używając mocnych słów potępił próbę obalenia rządu. Gülen zasugerował również, że w sprawie próby zamachu stanu powinno zostać przeprowadzone międzynarodowe śledztwo oraz zapewnił, że bez trudu zaakceptuje wyniki takiego śledztwa.
- Utworzono .