Biografia Fethullaha Gülena
Urodzony w 1941 r. w Erzurum, we wschodniej Turcji, M. Fethullah Gülen jest muzułmańskim uczonym i myślicielem oraz niezwykle płodnym pisarzem i poetą. Pod przewodnictwem kilku znamienitych mistrzów muzułmańskich odbył edukację w zakresie nauk religijnych. Studiował także podstawy i teorie współczesnych nauk społecznych i fizycznych. Dzięki wyjątkowym umiejętnościom i samokształceniu Fethullah Gülen szybko przewyższył swoich rówieśników. W 1958 r., po uzyskaniu wyśmienitych wyników egzaminacyjnych, otrzymał dyplom państwowego nauczyciela religii, po czym uzyskał promocję do placówki w Izmirze, trzeciej co do wielkości prowincji Turcji. Tam właśnie zaczęły krystalizować się jego poglądy, czemu towarzyszyło rozszerzenie się grona jego słuchaczy. W swoich kazaniach i przemowach kładł nacisk na naglące kwestie społeczne: szczególnym jego celem było zachęcenie młodzieży do zharmonizowania rozwoju intelektualnego z mądrą duchowością i pełnym troski zaangażowaniem społecznym.
Fethullah Gülen nie ograniczał się jedynie do nauczania w swojej prowincji. Podróżował poprzez całą Anatolię i nauczał w meczetach, na różnych spotkaniach w miastach, w tym także w kawiarniach. Pozwoliło mu to dotrzeć do większej części społeczeństwa oraz przyciągnąć uwagę społeczności akademickiej, zwłaszcza studentów. Tematyka jego wypowiedzi, czy to formalnych czy nieformalnych, nie sprowadzała się wyłącznie do kwestii religijnych – mówił także o edukacji, nauce, darwinizmie, ekonomii oraz sprawiedliwości społecznej. To właśnie głębia i jakość jego przemówień na tak różne tematy zrobiły największe wrażenie na społeczności akademickiej, zapewniając mu jej uwagę i szacunek.
Fethullah Gülen zrezygnował ze swoich oficjalnych obowiązków jako wykładowcy i w 1981 r. przeszedł na emeryturę, inspirując wcześniej całe pokolenie młodych studentów. Jego wysiłki, mające początek jeszcze w 60-tych latach XX w., zwłaszcza na polu reformy edukacji, uczyniły go jedną z najbardziej znanych i szanowanych osobistości w Turcji. Od 1988 do 1991 r., już jako emerytowany wykładowca religijny, wygłosił w najpopularniejszych meczetach głównych miast serię kazań, po czym kontynuował przekazywanie swego posłannictwa w formie popularnych konferencji, działając nie tylko w Turcji, ale i w Europie Zachodniej.
Główne idee
W swoich przemówieniach i pracach Fethullah Gülen snuje wizję XXI w., w którym powinniśmy być świadkami narodzin duchowej dynamiki, zdolnej odnowić uśpione wartości moralne. Miałaby to być epoka tolerancji, wzajemnego zrozumienia oraz międzynarodowej współpracy, która ostatecznie doprowadziłaby, dzięki dialogowi międzykulturowemu i wspólnym wartościom, do jednej, obejmującej wszystkich cywilizacji. Na polu edukacji Fethullah Gülen zainspirował tworzenie wielu organizacji charytatywnych, pracujących na rzecz dobrobytu społeczeństwa, zarówno w Turcji, jak i poza jej granicami. Zainicjował wykorzystanie środków społecznego przekazu, zwłaszcza telewizji, w celu informowania społeczeństwa o sprawach dlań najistotniejszych, w wymiarze tak indywidualnym jak i zbiorowym.
Fethullah Gülen sądzi, że ścieżka do powszechnej sprawiedliwości zależna jest od dostarczenia stosownej, odpowiedniej i powszechnej edukacji. Tylko wtedy panować będzie wystarczające zrozumienie i tolerancja, gwarantujące poszanowanie praw innych. W tym celu przez lata zachęcał elity społeczne, przywódców społeczności, przemysłowców oraz biznesmenów, by wspierali edukację na wysokim poziomie. Dzięki darowiznom otrzymanym z tych źródeł instytucje edukacyjne mogły otworzyć wiele szkół w Turcji i poza nią.
Fethullah Gülen jest zdania, że we współczesnym świecie jedyną drogą do pozyskania innych dla własnych idei jest przekonywanie. Tych, którzy odwołują się do przemocy, określa on mianem intelektualnych bankrutów: ludzie zawsze będą domagać się wolności wyboru własnej drogi życiowej oraz swobodnego wyrażania wartości duchowych i religijnych. Fethullah Gülen wysuwa argument, iż demokracja, mimo wielu wad, jest obecnie jedynym możliwym systemem politycznym, a obywatele powinni starać się unowocześnić i zjednoczyć demokratyczne instytucje, aby dzięki temu zbudować społeczeństwo, w którym wolności będą szanowane i chronione oraz gdzie jednakowe szanse dla wszystkich będą czymś więcej niż marzeniem.
Działalność międzywyznaniowa i międzykulturowa
Od przejścia na emeryturę Fethullah Gülen skupił swoje wysiłki na ustanowieniu dialogu pomiędzy stronami reprezentującymi odmienne ideologie, kultury, religie i narody. W 1999 r. jego dokument Konieczność dialogu międzywyznaniowego został zaprezentowany na forum Parlamentu Religii Świata w Cape Town (1-8 grudnia). Fethullah Gülen utrzymuje w nim, że „dialog jest koniecznością”, a ludzie, niezależnie od narodu i granic politycznych, mają ze sobą o wiele więcej wspólnego, niż są tego świadomi.
W związku z tym Fethullah Gülen uznaje za niezbędne rozpoczęcie szczerego dialogu, mającego na celu wzrost wzajemnego zrozumienia. Do tej pory pomógł on ustanowić Fundację Dziennikarzy i Pisarzy (1994 r.), której działalność, promująca dialog i tolerancję wśród wszystkich warstw społeczeństwa, została ciepło przyjęta przez przedstawicieli niemal wszystkich stylów życia. Ponadto Fethullah Gülen spotyka się i przyjmuje znamienite osobistości nie tylko pochodzenia tureckiego, lecz z całego świata. Papież Jan Paweł II, John O’Connor, arcybiskup Nowego Yorku, Leon Levy, były przewodniczący The Anti-Defamation League – to tylko niektóre postaci reprezentujące religie świata, z którymi Fethullah Gülen spotkał się i omawiał kwestie dialogu oraz podejmował stosowne inicjatywy. W Turcji odwiedzili go m.in. nuncjusz apostolski, patriarcha prawosławny, patriarcha wspólnoty ormiańskiej w Turcji oraz naczelny rabin tureckiej społeczności żydowskiej, dając równocześnie przykład, jak szczery dialog może istnieć pomiędzy ludźmi różnych religii.
Podczas audiencji u papieża Jana Pawła II w Watykanie w 1998 r. Fethullah Gülen przedstawił propozycję podjęcia stanowczych kroków w celu powstrzymania konfliktu na Bliskim Wschodzie poprzez wspólne działanie na ziemi, będącej kolebką wszystkich trzech światowych religii. Podkreślił wtedy fakt, że nauka i religia są w rzeczywistości dwoma różnymi aspektami tej samej prawdy: „Rodzaj ludzki niekiedy negował religię w imię nauki lub negował naukę w imię religii, uznając, że oba te podejścia oznaczają sprzeczne ze sobą światopoglądy. Wszelka wiedza należy do Boga, religia też jest Jego. Jakże zatem mogą one pozostawać w konflikcie? Nasze zjednoczone starania, ukierunkowane na dialog międzyreligijny, mogą znacząco poprawić wzajemne zrozumienie i tolerancję między ludźmi”.
Po atakach terrorystycznych na USA z 11 września 2001 r. Fethullah Gülen wydał oświadczenie prasowe, w którym uznał je za ogromny cios wymierzony w pokój na świecie oraz plamiące honor wierzących: „(...) Terror nigdy nie może zostać wykorzystany w imię islamu czy jakichkolwiek celów muzułmańskich. Terrorysta nie może być muzułmaninem, a muzułmanin nie może być terrorystą. Muzułmanin może być wyłącznie przedstawicielem i symbolem pokoju, dobra i dobrobytu”.
Wysiłki podejmowane przez Fethullah Gülena na rzecz pokoju na świecie odbiły się echem na licznych konferencjach i sympozjach. Podczas Sympozjum Bohaterów Pokoju (11-13 kwietnia 2003 r.) na Uniwersytecie Teksańskim w Austin wypracowano listę osób, które przyczyniły się do pokoju na przestrzeni 5000 lat ludzkiej historii. Fethullah Gülen znalazł się na niej obok takich bohaterów pokoju jak: Jezus, Budda, Mahatma Gandhi, Martin Luther King Jr. oraz Matka Teresa z Kalkuty.
Fethullah Gülen współpracuje także z wieloma dziennikami i magazynami. Jest autorem artykułów redakcyjnych dla kilku z nich. Sporządza artykuły wstępne dla „The Fountain”, „Yeni Ümit”, „Sızıntı” i „Yağmur”, wiodących tureckich czasopism popularnych oraz tych poświęconych duchowości. Napisał ponad 40 książek[1], setki artykułów oraz nagrał tysiące kaset audio i wideo. Część jego książek, z których wiele osiągnęło w Turcji status bestsellerów, przetłumaczono na język angielski. Są to m.in.: Prophet Muhammad: Aspects of His Life, Questions and Answers about Faith, Pearls of Wisdom, Prophet Muhammad as Commander, Essentials of the Islamic Faith, Towards the Lost Paradise, Key Concepts in the Practice of Sufism. Niektóre zostały także przełożone na język niemiecki, rosyjski, albański, japoński, indonezyjski oraz hiszpański.
Placówki edukacyjne zainspirowane myślą Gülena dały początek niezliczonym organizacjom non-profit opartym na wolontariacie – fundacjom i zrzeszeniom w Turcji oraz w innych krajach, fundującym wiele stypendiów.
Chociaż Gülen jest dobrze znaną postacią życia publicznego, zawsze unikał udziału w formalnej polityce. Do grona jego zwolenników zaliczają się wiodący dziennikarze, osobistości telewizyjne, politycy oraz tureccy i zagraniczni członkowie rządów. Wszyscy oni widzą w nim prawdziwego nowatora oraz wyjątkowego reformatora społecznego, który wprowadza w życie swoje słowa. Dostrzegają w nim działacza na rzecz pokoju, intelektualistę, religijnego uczonego, mentora, pisarza i poetę, jak również wielkiego myśliciela oraz przewodnika duchowego, który poświęcił swoje życie na poszukiwanie rozwiązań na choroby społeczeństwa i potrzeby ducha. W ruchu, któremu pomógł się rozwinąć, dopatruje się natomiast ruchu stworzonego na potrzeby edukacji – zarówno serca, duszy, jak i umysłu – skupionego na ożywieniu całej istoty człowieka, aby mógł on zdobyć potrzebne kompetencje oraz dostarczać dobra i usługi przydatne dla innych.
[1] Do chwili obecnej Fethullah Gülen jest autorem ok. 70 publikacji książkowych (przyp. red.).
- Utworzono .