Rola Sunny
Sunna spełnia dwie główne funkcje. Po pierwsze, nakazuje i zakazuje, ustala zasady odnoszące się do wszystkich obowiązków religijnych, a także określa, co jest dozwolone lub niedozwolone. Po drugie, interpretuje Koran.
W każdej codziennej modlitwie recytujemy: „Prowadź nas drogą prostą, drogą tych, których obdarzyłeś dobrodziejstwami; nie zaś tych, na których jesteś zagniewany, i nie tych, którzy błądzą” (1:5-7). Wersety powyższe wspominają, ale nie wyszczególniają, dwie grupy ludzi. Według tego, co mówił Prorok, ci na których Bóg jest zagniewany, to Żydzi, którzy zbłądzili, a ci, którzy błądzą, to chrześcijanie.[1]
Żydzi zabili wielu swoich proroków, i - chociaż kiedyś stosowali się do Bożego Przesłania i prowadzili innych ku Prostej Ścieżce (za czasów Mojżesza, Dawida i Salomona), to z czasem wielu zbłądziło i zasłużyło na Boży gniew i okryło się hańbą. Zostali oni potępieni również w Biblii. W rzeczywistości Biblia jest dla nich nawet bardziej surowa, aniżeli Koran. W wielu wersetach Koran napomina żydów i chrześcijan bardzo łagodnie i ze współczuciem.
Na początku, chrześcijanie okazywali posłuszeństwo Jezusowi i szli jego drogą, pomimo surowych prześladowań. W Rzymie w bohaterski sposób opierali się wszelkim formom obłudy i opresji. Jednak później wielu z nich uległo wpływom różnorakich wschodnich kultów i filozofii, a także pogaństwu rzymskiemu. Wreszcie, kiedy chrześcijaństwo stało się oficjalną religią imperium rzymskiego, było już podzielone na liczne sekty, a w obiegu znajdowało się ponad 300 ewangelii. Chociaż wielu ludzi było oddanych pierwotnemu nauczaniu Jezusa, to inni (coraz liczniejsi) zanieczyszczali te czyste nauki elementami zapożyczonymi. Koran nazywa ich błądzącymi.
Za pomocą powyższej interpretacji Prorok objaśniał, jak ludzie, którzy zostali pobłogosławieni Bożym przewodnictwem, mogą pobłądzić i w końcu zasłużyć na gniew Boga. W ten sposób ostrzegał też muzułmanów, aby nie naśladowali w tym względzie żydów ani chrześcijan.
Spośród wielu przykładów tego, jak Sunna interpretuje Koran, wybraliśmy jeszcze następujące:
Kiedy został objawiony werset:
„Ci, którzy wierzą, i ci, którzy nie ubierają swojej wiary w niesprawiedliwość, posiadają prawdziwe bezpieczeństwo i są na drodze prostej.” (6:82)
Towarzysze, świadomi, co oznacza niesprawiedliwość, zapytali Wysłannika z lękiem: „Czy pośród nas jest ktoś, kto nigdy nie popełnił błędu?” On odrzekł: To nie to, o czym myślicie. Chodzi o to, co Lokman rzekł do swego syna:
‘Synu mój! Nie dodawaj Bogu żadnych współtowarzyszy! Zaprawdę, dodawanie współtowarzyszy to wielka niesprawiedliwość!’ (31:13)
Aisza i Ibn Mas’ud byli zdania, że modlitwa środkowa w wersecie: „Przestrzegajcie modlitw i modlitwy średniej, i stawajcie przed Bogiem w pokorze!” (2:238) oznacza modlitwę popołudniową. Kiedyś Aisza nakazała swej służce sporządzić kopię Koranu u zwróciła jej uwagę na to, aby „Poinformuj mnie, jak dojdziesz do wersetu ‘Przestrzegajcie modlitw i modlitwy średniej”. Kiedy miał być przepisywany ten werset, Aisza podyktowała służącej: „Przestrzegajcie modlitw i modlitwy średniej”, polecając zaopatrzyć ów werset w komentarz: „Modlitwy popołudniowej” i dodała jeszcze: „To właśnie słyszałam od Wysłannika”.[2] Choć istnieją inne interpretacje, to Aisza i Ibn Mas’ud byli przekonani, że chodzi tutaj o modlitwę popołudniową (asr).
Poza interpretacją dwuznaczności, zawartych w Koranie, Sunna podaje szczegóły odnośnie zagadnień tam jedynie krótko wzmiankowanych. Na przykład Koran nakazuje muzułmanom modlić się właściwie, ale nie wyjaśnia, jak powinni się modlić. Chociaż niektórzy wiodący interpretatorzy wyprowadzają czasy modlitw z takich wersetów, jak:
„Odprawiaj modlitwę na obu krańcach dnia i często w godzinach nocy: Zaprawdę; czyny piękne usuwają czyny złe! To jest przypomnienie dla pamiętających!” (11:114),
to jednak dokładny czas modlitw został ustalony przez Proroka w takich hadisach, jak poniżej:
„W dwóch przypadkach anioł Gabriel zaprowadził mnie na pięć codziennych modlitw do Ka’by. Za pierwszym razem, modlił się modlitwę południową w południe, gdy cień rzeczy był jedynie tak długi, jak jej podstawa. Kiedy cień był tak długi, jak rzeczywisty przedmiot, modlił się modlitwę popołudniową. Modlitwę wieczorną modlił się wtedy, gdy nadchodził czas przerwania postu. Modlitwę poźnowieczorną (inaczej - nocną) modlił się po zmierzchu, a modlitwę o brzasku (inaczej – wczesnoporanną) modlił się wtedy, gdy ci, którzy mają intencję pościć, nie mogą już ani jeść ani pić. Za drugim razem, modlitwę południową modlił się wówczas, gdy cień przedmiotu był tak długi, jak rzeczywisty przedmiot, a modlitwę popołudniową modlił się wtedy, gdy cień był dwukrotnie dłuższy od rzeczywistego przedmiotu. Modlitwę wieczorną modlił się o tej samej porze, co poprzednim razem. Modlitwę nocną wykonywał wówczas, gdy minęła trzecia część nocy, a pierwszą modlitwę dzienną, gdy stawało się coraz jaśniej, ale słońce jeszcze nie wschodziło. Następnie zwrócił się do mnie i rzekł: ‘O Muhammadzie, każda z pięciu codziennych modlitw powinna być wykonywana pomiędzy tymi dwoma okresami, jak to czynili prorocy przed tobą”.[3]
Wysłannik nauczał swą wspólnotę wszystkiego, co dotyczy modlitwy: jej warunków, wszystkich aktów obowiązkowych, koniecznych i zalecanych, które sprawiają, że modlitwa jest ważna, oraz tych, które ją unieważniają lub w niej przeszkadzają. Przekazał słowami i czynami wszystko, co jego zwolennicy potrzebują wiedzieć o oddawaniu czci Bogu. Termin ów nie jest ograniczony jedynie do modlitwy jako takiej, ale obejmuje też takie akty, jak poszczenie, dobroczynność, pielgrzymki, i wiele innych. Analogicznie, jak zalecił swym zwolennikom „modlić się tak, jak widzicie, że ja się modlę”, nakazał im „uczyć się ode mnie rytów i ceremonii pielgrzymki”[4]. Jeśliby Koran wchodził w takie detale, to byłby wielokroć obszerniejszy, aniżeli jest obecnie.
Sunna ogranicza ogólne prawa i przykazania koraniczne. Na przykład ustala generalne zasady dziedziczenia. Kiedy córka Proroka, Fatima, udała się do Abu Bakra, pierwszego kalifa, i poprosiła o spadek, on odpowiedział jej tak: „Słyszałem, jak Prorok mówił: Społeczność proroków nie pozostawia żadnego spadku. To, co po nas zostaje, ma być rozdane jako dobroczynność”.[5] Ów hadis wykluczał proroków i ich dzieci z prawa dziedziczenia. Wysłannik Boży orzekł również, że „zabójca (swego testatora) ma być wydziedziczony”.[6] Innymi słowy, jeśli ktoś zabije swych rodziców, brata lub siostrę, albo stryja (wujka) czy ciotkę, to nie może po nich dziedziczyć.
Koran nakazuje:
„Złodziejowi i złodziejce obcinajcie ręce w zapłatę za to, co oni popełnili. To jest przykładna kara od Boga. Bóg jest potężny, mądry!” (5:38)
Nie jest jasne, czy powyższa kara ma być stosowana względem każdego złodzieja, czy jedynie wobec tych, którzy ukradną dobra o określonej wartości.
Poza tym np. w wersecie
„O wy, którzy wierzycie! Kiedy stajecie do modlitwy, to obmyjcie wasze twarze i ręce aż do łokci” (5:6)
ręka rozciąga się aż do łokci, ale z drugiej strony Koran nie określa jaka część ręki ma zostać odcięta złodziejowi, ani w jakich okolicznościach należy tę karę stosować. Na przykład, za kalifatu Omara, gdy przez pewien czas panował głód, wspomniana kara nie była stosowana.
Koran ustala:
„O wy, którzy wierzycie! Nie zjadajcie waszych dóbr między sobą nadaremnie, chyba że to jest handel, za wzajemną zgodą między wami.” (4:29)
Islam zachęca do handlu, jako sposobu zarobkowania na życie, o ile jest on zgodny z zasadami prawa muzułmańskiego. Jednym z warunków, jak widzieliśmy wyżej, jest wzajemne porozumienie. Jednak Prorok zaznaczył: „Nie sprzedajcie owoców, dopóki nie zostanie określona ich ilość na drzewie (tak, aby można było policzyć ilość przeznaczoną na jałmużnę, dobroczynność)”[7] i „Nie idźcie do rolników, żeby kupować ich produkty poza targiem (pozwólcie im uzyskać za to, co wyprodukują, ceny rynkowe)”.[8]
Podsumowując, Koran zawiera ogólne zasady, wyjaśnione następnie przez Wysłannika i stosowane przez niego w życiu codziennym. Bóg zezwolił Prorokowi Muhammadowi wydawać, jeśli to było konieczne, pewne rozporządzenia i nakazał wiernym:
„A to, co wam daje Posłaniec, to bierzcie; a czego wam zakazał, od tego się powstrzymajcie!” (59:7)
[1] Tirmidhi, “Tafsir al-Qur’an,” 2; Tabari, “Tafsir,” 1:61, 64.
[2] Tirmidhi, “Tafsir al-Qur’an,” 3.
[3] Abu Dawud, “Salat,” 2; Tirmidhi, “Mawaqit,” 1.
[4] Nasa’i, “Manasik,” 220; Ibn Hanbal, 3:366.
[5] Bukhari, “I‘tisam,” 5; “Khums,” 1; Muslim, “Jihad,” 51; Ibn Hanbal, 2:463.
[6] Tirmidhi, “Fara’id,” 17.
[7] Bukhari, “Buyu‘,” 82; Muslim, “Buyu‘,” 51.
[8] Muslim, “Buyu‘,” 5:14-17.
- Utworzono .