Ayan-ı Sabite Hakkında Yorum Yaparken Dikkatli Olmak Gerekir
Zannediyorum, pek çok konuda olduğu gibi bu mevzuda da çok defa ifratlara–tefritlere girildiğinden, hakâik–i âliye–i ilâhiyedeki umûmî muvâzene korunamıyor ve çok tehlikeli yanlışlıklar yapılıyor: Her şeyi, o muhît meşîet ve kâhir kudretin tecellisine bağlı yorumlayanlar, kesreti bütün bütün görmezlikten gelerek, umum eşyayı O'nun zuhurundan ibaret sayıyorlar; esbâbı olduğundan fazla öne çıkararak her şeyi kesrete bina edenlerse mazhar, meclâ ve memerri masdar zannederek her hâdiseyi bir kısım natüralist mülâhazalara ircâ ediyorlar. Aslında, varlıktaki vahdet, tecellinin kaynağındaki birlikten; mazharlardaki farklılık ve çokluk da ilm–i ilâhîde eşyanın modelleri diyebileceğimiz âyân–ı sâbiteye göre kudret ve iradenin farklı tasarruflarından ileri gelmektedir.
- tarihinde hazırlandı.